จัดส่งสินค้าแบบไร้คนขับในเสฉวน: ต้นแบบโลจิสติกส์อัจฉริยะที่ไทยควรจับตา

27 Mar 2025

โดรนจัดส่งพัสดุถึงครัวเรือน ระบบขนส่งด่วน “จากบนฟ้าสู่ภาคพื้น” ในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา มณฑลเสฉวนได้เร่งส่งเสริมการทดลองใช้บริการจัดส่งแบบไร้คนขับในภาคโลจิสติกส์ ภายใต้การพัฒนาเขตเศรษฐกิจการบินต่ำ โดยมีทั้งรูปแบบการจัดส่งด้วยโดรนและรถขนส่งไร้คนขับ สร้างเครือข่ายโลจิสติกส์อัจฉริยะที่ผสานการทำงานระหว่าง “อากาศและภาคพื้นดิน” อย่างลงตัว

หลายพื้นที่ในเสฉวนได้เริ่มทดลองใช้ระบบนี้ แล้วได้ผลลัพธ์อย่างไร? ผู้สื่อข่าวได้ลงพื้นที่สำรวจพบว่า แม้จะมีการคำนวณ “บวกประสิทธิภาพ-ลบต้นทุน” แต่ยังคงมี “สมการ” ด้านเทคโนโลยี การประสานงาน และความปลอดภัยที่ต้องการการแก้ไขต่อไป

ความเปลี่ยนแปลง: จัดส่งไร้คนขับ ขยายเครือข่ายจากฟ้าสู่ดิน

เช้าวันที่ ๑๗ มีนาคม ๒๕๖๘ ณ จุดบริการในหมู่บ้านไหลหลง เขตหลงเฉวียนอี้ นครเฉิงตู พนักงานส่งของกำลังบรรจุพัสดุลงในรถจัดส่งไร้คนขับ ผ่านแอปฯ บนมือถือเพื่อควบคุมการออกเดินทางของรถอย่างปลอดภัยและตรงตามเส้นทางที่ตั้งไว้ “ใช้งานง่าย ปลอดภัย และที่สำคัญคือเพิ่มประสิทธิภาพในการจัดส่ง” นายมู่ ชุนซง  ผู้จัดการสถานีระบุว่า ขณะนี้ได้ติดตั้งรถไร้คนขับจำนวน ๑๗ คันในพื้นที่นี้แล้ว

รถไร้คนขับเหล่านี้มีความจุประมาณ ๓ ลูกบาศก์เมตร เดินทางได้รัศมี ๑๐ กิโลเมตร มีความสามารถในการขับขี่อัตโนมัติระดับ L4 (สามารถขับขี่ได้อย่างอิสระในสภาพแวดล้อมที่กำหนดโดยไม่ต้องใช้คนขับ) และวิ่งได้ไกลถึง ๑๐๐ กิโลเมตรต่อการชาร์จหนึ่งครั้ง นอกจากรถไร้คนขับแล้ว โดรนจัดส่งก็ถูกใช้อย่างแพร่หลายในหลายพื้นที่ เช่น อาป้า พานจื่อฮวา เหมยซาน และจื้อกง ซึ่งบางพื้นที่ยังเปิดเส้นทางจัดส่งทางอากาศสู่ชนบทอีกด้วย

ในเขตซินตู นครเฉิงตู โดรนและรถไร้คนขับเชื่อมโยงกันได้อย่างไร้รอยต่อ ตัวอย่างเช่น จากศูนย์โลจิสติกส์ที่ท่าเรือรถไฟนานาชาติในเขตชิงไป่เจียง โดรนสามารถส่งพัสดุไปยังศูนย์คัดแยกของบริษัทขนส่ง แล้วจึงส่งต่อไปยังลูกค้าด้วยรถไร้คนขับ รวมทั้งสิ้นใช้เวลาเพียง ๒๒ นาที โดยผู้ให้บริการสามารถส่งของถึงมือลูกค้าภายในเวลารวมประมาณ ๑ ชั่วโมง และต้นทุนยังต่ำกว่าการจัดส่งด่วนภายในเมืองแบบเดิม

ด้านต้นทุน: เพิ่มประสิทธิภาพ ลดต้นทุนโดยรวม

แม้การลงทุนในเทคโนโลยีใหม่จะสูง แต่ผู้ประกอบการเชื่อว่าระยะยาวจะช่วยลดต้นทุน เช่น โดรน ๑ ลำมีต้นทุนราว ๒๗๐,๐๐๐ หยวน หากคิดค่าบริการจัดส่งครั้งละ ๔๐ หยวน เพียงจัดส่งวันละ ๓ ครั้งก็สามารถคุ้มทุนได้

ในกรณีของรถไร้คนขับ เมื่อเปรียบเทียบกับรถขนส่งทั่วไปที่มีค่าใช้จ่ายรวมถึงคนขับราว ๑๐,๐๐๐ หยวนต่อเดือน รถไร้คนขับขนาด ๕ ลูกบาศก์เมตรที่สามารถส่งพัสดุได้ ๕๐๐ ชิ้นต่อรอบ มีค่าใช้จ่ายเฉลี่ยเพียง ๒,๕๘๐ หยวนต่อเดือน โดยการใช้ ๓ คันพร้อมกันก็ยังถูกกว่าการใช้รถแบบดั้งเดิม

ผู้ประกอบการระบุว่า ปริมาณพัสดุที่จัดส่งต่อเดือนสูงกว่า ๑๐๐,๐๐๐ ชิ้น โดยรถไร้คนขับช่วยลดเวลาในการจัดส่งลงประมาณ ๒๐ นาทีต่อรอบ เพิ่มประสิทธิภาพได้ถึงร้อยละ ๔๐

ปัญหาที่พบ: ยังมีข้อจำกัดแต่ศักยภาพตลาดสูง

แม้ว่าจะมีความก้าวหน้า แต่การจัดส่งแบบไร้คนขับยังอยู่ในระยะเริ่มต้น และพบปัญหาหลายด้าน เช่น:

• เทคโนโลยี: รถและโดรนอาจมีปัญหาในสภาพอากาศเลวร้าย เช่น ฝนตกหนักหรือหมอกหนา รวมถึงโดรนมีข้อจำกัดด้านระยะทางและน้ำหนักขนส่ง
• ต้นทุนสูงในช่วงเริ่มต้น โดยเฉพาะในชนบทที่มีปริมาณพัสดุน้อย ทำให้ไม่สามารถลดต้นทุนด้วยการกระจายการใช้งานในวงกว้างได้
• การประสานงาน: ต้องผ่านขั้นตอนขออนุญาตจากหลายหน่วยงาน เช่น การบินพลเรือนและตำรวจ ซึ่งยังไม่มีระบบอนุมัติที่คล่องตัว
• ความปลอดภัย: เมืองต่างๆ ยังไม่มีเลนเฉพาะสำหรับรถไร้คนขับ เสี่ยงต่อการเกิดอุบัติเหตุ โดยที่ผ่านมาเคยเกิดอุบัติเหตุจากรถยนต์ส่วนตัวเฉี่ยวชน
• โครงสร้างพื้นฐานยังไม่พร้อม และอัตราการใช้งานยังต่ำ ซึ่งเป็นอุปสรรคต่อการขยายระบบในวงกว้าง

แม้มีอุปสรรค แต่ศักยภาพของตลาดยังสดใส รายงาน “การสำรวจตลาดและข้อเสนอแนะการลงทุนอุตสาหกรรมจัดส่งไร้คนขับของจีน พ.ศ. ๒๕๖๗-๒๕๗๒” คาดการณ์ว่า ตลาดจัดส่งไร้คนขับในจีนจะมีมูลค่าสูงถึง ๑๗,๐๐๐ ล้านหยวน (๒,๓๔๑,๒๗๕,๐๐๐ ดอลลาร์สหรัฐ) ในปี พ.ศ. ๒๕๖๘

เลขาธิการสมาคมไปรษณีย์ด่วนพิเศษมณฑลเสฉวนเสนอว่า ควรเร่งดำเนินการใน ๓ ด้าน ได้แก่

• ขยายรูปแบบบริการสู่ผู้บริโภคทั่วไป โดยให้ครอบคลุมการใช้งานในชีวิตประจำวันมากขึ้น ไม่ใช่แค่ธุรกิจ (B2B) แต่รวมถึงลูกค้าทั่วไป (B2C)
• ส่งเสริมนวัตกรรมเทคโนโลยี โดยเฉพาะด้านการใช้งานระยะไกล ความสามารถในการปรับตัวกับสภาพแวดล้อม และระบบอัจฉริยะ
• ปรับปรุงกลไกการบริหารจัดการ เช่น การให้เงินอุดหนุน การแบ่งระดับสิทธิการใช้ถนน และการเปิดเขตการบิน รวมถึงสร้างการรับรู้ผ่านสื่อ เพื่อสร้างบรรยากาศทางสังคมที่เอื้อต่อการขยายตัวในอนาคต

การทดลองใช้ระบบจัดส่งแบบไร้คนขับในมณฑลเสฉวนของจีนกับแนวทางในการพัฒนาระบบโลจิสติกส์อัจฉริยะของไทยอย่างมีประสิทธิภาพ

โดยเฉพาะอย่างยิ่งในบริบทของการยกระดับโครงสร้างพื้นฐานด้านการขนส่งและรองรับพฤติกรรมผู้บริโภคที่เปลี่ยนแปลงไปอย่างรวดเร็วในยุคดิจิทัล ปัจจุบันประเทศไทยเผชิญกับข้อจำกัดหลายด้าน เช่น ความแออัดของการขนส่งในเมืองใหญ่ ปัญหาการขาดแคลนแรงงานในภาคบริการ และความไม่แน่นอนของต้นทุนการขนส่งที่ผันผวนตามราคาพลังงาน หากสามารถนำเทคโนโลยีการจัดส่งไร้คนขับมาใช้ทดลองในบางพื้นที่ โดยเฉพาะเขตเมืองหรือเมืองท่องเที่ยวที่มีความต้องการจัดส่งสินค้าแบบเร่งด่วนสูง ก็จะช่วยลดต้นทุนแรงงานและเพิ่มประสิทธิภาพได้อย่างมาก

นอกจากนี้ ประเทศไทยยังมีความได้เปรียบด้านภูมิประเทศที่หลากหลาย ทั้งในเขตเมือง ชนบท ภูเขา และพื้นที่เกษตรกรรม หากใช้โดรนและรถไร้คนขับในการขนส่งสินค้าการเกษตร เช่น ผลไม้สด หรือพัสดุที่ต้องถึงมือผู้บริโภคในเวลาจำกัด ก็จะช่วยเพิ่มมูลค่าให้กับสินค้าได้อีกทาง อย่างไรก็ตาม การพัฒนานี้จำเป็นต้องมีการวางแผนระยะยาวในด้านโครงสร้างพื้นฐาน เช่น การจัดสรรพื้นที่จอดขึ้น-ลงของโดรน เลนพิเศษสำหรับรถไร้คนขับ ตลอดจนการออกแบบระบบบริหารจัดการความปลอดภัยและความร่วมมือข้ามหน่วยงานอย่างชัดเจน ซึ่งประเทศไทยยังไม่มีการวางระบบเหล่านี้อย่างเป็นรูปธรรม จึงอาจเริ่มจากการจัดตั้ง “เขตนำร่องนวัตกรรมโลจิสติกส์” ภายใต้ความร่วมมือของภาครัฐ ภาคเอกชน และสถาบันการศึกษา เพื่อทดลองระบบจัดส่งไร้คนขับในพื้นที่จำกัดก่อน

ที่สำคัญ รัฐบาลควรมีบทบาทเชิงรุกในการออกกฎหมาย ส่งเสริมวิจัย พัฒนาเทคโนโลยีในประเทศ และให้ทุนสนับสนุนสตาร์ทอัพด้านหุ่นยนต์และระบบอัตโนมัติในภาคขนส่ง พร้อมทั้งจัดทำมาตรฐานความปลอดภัยและการควบคุมการใช้งานร่วมกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง เช่น กรมการขนส่งทางบก สำนักงานการบินพลเรือนแห่งประเทศไทย และสำนักงานคณะกรรมการกิจการโทรคมนาคม (กสทช.) เพื่อให้การทดลองสามารถขยายผลสู่การใช้งานจริงได้อย่างยั่งยืน ทั้งนี้ควรสร้างการรับรู้ในหมู่ประชาชน เพื่อส่งเสริมการยอมรับเทคโนโลยีใหม่ โดยใช้ประโยชน์จากช่องทางสื่อดิจิทัลและการศึกษาให้เข้าใจถึงประโยชน์และข้อจำกัดของระบบนี้อย่างตรงไปตรงมา หากดำเนินการอย่างมีทิศทางและต่อเนื่อง ประเทศไทยจะสามารถยกระดับอุตสาหกรรมโลจิสติกส์เข้าสู่ยุคอัจฉริยะได้อย่างแท้จริง และแข่งขันในเวทีเศรษฐกิจโลกได้อย่างมีศักยภาพในระยะยาว

ที่มา: เข้าถึงข้อมูลวันที่ ๒๖ มีนาคม ๒๕๖๘
๑. https://mp.weixin.qq.com/s/rp9157lNI9S5VRSqOuUTxA
ที่มารูปภาพ:
๑. 699pic.com