ซอกแซกหูหนาน : แหล่งผลิตดอกไม้ไฟอันดับ 1 ของจีน

7 Apr 2013

เพิ่งผ่านช่วงสัปดาห์ทองเทศกาลตรุษจีน (9-15 ก.พ. 2556) ไปได้ไม่กี่วัน เสียงของดอกไม้ไฟและประทัดยังคงดังก้องอยู่ในหู โดยเฉพาะช่วงเที่ยงคืนเพื่อต้อนรับวันชิวอิกที่จุดกันดังสนั่นหวั่นไหวร่วมครึ่งชั่วโมง ทำให้มีคำถามสงสัยทั้งที่อยู่จีนมาหลายปีว่า ดอกไม้ไฟและประทัดส่วนใหญ่ผลิตจากมณฑลใด ส่งออกไปที่ใดบ้าง และไทยนำเข้าจากจีนมณฑลใดมากที่สุด จึงต้องรีบไปค้นหาคำตอบเพื่อนำเกร็ดเล็กเกร็ดน้อยมาเล่าสู่กันฟัง

จีนเป็นประเทศผู้ผลิตและส่งออกดอกไม้ไฟและประทัดมากที่สุดในโลก โดยมีการผลิตคิดเป็นสัดส่วนร้อยละ 90 ของโลก และมีการส่งออกไปยังประเทศสหรัฐ เยอรมัน อินโดนีเซีย รัสเซีย สหราชอาณาจักร และเนเธอร์แลนด์ รวมถึงประเทศไทยที่จีนส่งออกมากเป็นอันดับ 4 แหล่งผลิตดอกไม้ไฟและประทัดส่วนใหญ่ของจีนอยู่ที่มณฑลหูหนาน (เมืองหลิวหยางและเมืองหลี่หลิง) มณฑลเจียงซี (อำเภอวานไจ่ เมืองผิงเซียง และอำเภอซ่างลี่) และเขตกว่างซี (เมืองเป๋ยไห่)

สำหรับเมืองที่ส่งออกดอกไม้ไฟและประทัดมากที่สุดในจีนได้แก่ เซี่ยงไฮ้ รองลงมาคือหูหนานและกว่างซี อย่างไรก็ตาม เซี่ยงไฮ้นั้นไม่ใช่เมืองแห่งผู้ผลิต แต่เป็นประตูส่งออกที่สำคัญจากแหล่งผลิตในมณฑลหูหนาน เจียงซีและกว่างซี ดังนั้นหากถามคนจีนทั่วไปและแหล่งข่าวต่าง ๆ มักพูดเป็นเสียงเดียวกันว่า หูหนานคือแหล่งผลิตและส่งออกดอกไม้ไฟและประทัดที่ใหญ่ที่สุดในจีน

มณฑลหูหนานเป็นแหล่งกำเนิดดอกไม้ไฟและประทัดของจีนที่มีประวัติศาสตร์ยาวนานกว่า 1,400 ปี และนับได้ว่าเป็นแหล่งผลิตดอกไม้ไฟและประทัดที่ใหญ่ที่สุดในโลก มีชนิดของสินค้าครบถ้วนเกือบสองพันชนิด คุณภาพของสินค้าติดอันดับต้น ๆ ของโลก นับเป็นอุตสาหกรรมเก่าแก่และโดดเด่นของหูหนาน และเป็นอุตสาหกรรมที่สร้างรายได้ให้กับชาวชนบทอย่างมาก บริษัทที่มีชื่อเสียง เช่น Liuyang Fireworks Development , Panda Fireworks , Flyeagle , Liuyang Dancing Fireworks Group และ Qingtaifireworks โดยแหล่งผลิตดอกไม้ไฟและประทัดของหูหนานส่วนใหญ่ตั้งอยู่ที่เมืองหลิวหยาง นครฉางซา ซึ่งถือได้ว่าเป็นแหล่งผลิตดอกไม้ไฟและประทัดอันดับ 1 ของจีน คิดเป็นสัดส่วนกว่าร้อยละ 50

เมืองหลิวหยางเป็นฐานการผลิตดอกไม้ไฟและประทัดที่สำคัญของจีน และยังเป็นฐานการส่งออกดอกไม้ไฟและประทัดที่มีความครบครันและคุณภาพดีของโลก อุตสาหกรรมดอกไม้ไฟและประทัดเมืองหลิวหยางมีจุดเด่น 4 ประการ คือ

1. มีบริษัทผลิตดอกไม้ไฟและประทัดจำนวนมาก ปี 2555เมืองหลิวหยางมีบริษัทผลิตดอกไม้ไฟและประทัด 954 แห่ง คิดเป็นร้อยละ 70 ของกำลังการผลิตดอกไม้ไฟและประทัดทั้งประเทศ

2. สร้างรายได้ทางภาษีให้แก่ภาครัฐในระดับสูง ปี 2554 อุตสาหกรรมดอกไม้ไฟและประทัดของเมืองหลิวหยางสร้างรายได้รวม 14,140 ล้านหยวน ครองสัดส่วนร้อยละ 50 ของรายได้จากการจำหน่ายดอกไม้ไฟและประทัดทั้งประเทศ สร้างรายได้ทางภาษี 1,050 ล้านหยวน คิดเป็นสัดส่วนถึงร้อยละ 25 ของรายได้การคลังของเมืองหลิวหยาง

3. ส่งออกครองสัดส่วนร้อยละ 60 ของมูลค่าการส่งออกดอกไม้ไฟและประทัดในจีน เมืองหลิวหยางมีบริษัทส่งออกดอกไม้ไฟและประทัด 283 บริษัท แต่ละปีมีการส่งออกเกือบ 30,000 ตู้คอนเทนเนอร์ ช่วง 11 เดือนแรกของปี 2555 มีการส่งออกดอกไม้ไฟและประทัดกว่า 160,000 ตัน คิดเป็นสัดส่วนถึงร้อยละ 92.4 ของมณฑล และคิดเป็นร้อยละ 50.6 ของประเทศ การส่งออกส่วนใหญ่เป็นของภาคเอกชน 135,000 ตัน คิดเป็นสัดส่วนร้อยละ 83.2 ของมณฑล ประเทศคู่ค้าที่สำคัญได้แก่ สหภาพยุโรป สหรัฐ และอาเซียน และการส่งออกส่วนใหญ่จะไปออกที่ท่าเรือเซี่ยงไฮ้ ฮ่องกงและกว่างซี

4. สร้างรายได้ให้กับประชาชน อุตสาหกรรมดอกไม้ไฟและประทัดเป็น 1 ใน 50 อุตสาหกรรมสำคัญของมณฑลหูหนานที่ได้รับการสนับสนุนจากภาครัฐ และยังเป็นแหล่งการจ้างแรงงานที่สร้างรายได้ให้กับประชาชนเมืองหลิวหยาง โดยมีการจ้างแรงงานราว 300,000 คน คิดเป็นร้อยละ 21.4 ของจำนวนประชากรเมืองหลิวหยาง

ภายใต้แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติฉบับที่ 12 (2554-2558) ของเมืองหลิวหยางระบุว่า ภายในปี 2558 อุตสาหกรรมดอกไม้ไฟและประทัดเมืองหลิวหยางจะมีมูลค่าการผลิต 30,000 ล้านหยวน การขยายตัวโดยเฉลี่ยต่อปีอยู่ที่ร้อยละ 18 นอกจากนี้ ปี 2555 เมืองหลิวหยางมีรายได้การคลัง 5,531 ล้านหยวน ครองอันดับ 1 ในอำเภอ/เขตของนครฉางซา และติดอันดับ 60 จาก 100 อำเภอยอดเยี่ยมของจีน

ทางด้านเทคโนโลยี คุณภาพและความปลอดภัย หูหนานมีวิทยาลัย Hunan Vocational Institute of Safety Technology และ Changsha Vocational and Technical College เป็นหน่วยงานสนับสนุนด้านเทคโนโลยีดอกไม้ไฟและประทัด โดย Hunan Vocational Institute of Safety Technology เป็นวิทยาลัยที่เชี่ยวชาญด้านดอกไม้ไฟและประทัดโดยเฉพาะแห่งเดียวของจีน นอกจากนี้ยังมีคณะกรรมการมาตรฐานทางเทคโนโลยีดอกไม้ไฟและประทัดแห่งชาติ ศูนย์ตรวจสอบดอกไม้ไฟและประทัดโดยสำนักงานตรวจสอบสินค้านำเข้าส่งออก และศูนย์วิศวกรรมและเทคโนโลยีดอกไม้ไฟนครฉางซา ตั้งอยู่ในเมืองหลิวหยางอีกด้วย

สำหรับประเทศไทย ส่วนใหญ่นำเข้าดอกไม้ไฟและประทัดจากกว่างซี รองลงมาคือเซี่ยงไฮ้ หูหนาน และยูนนาน ตามลำดับ แม้กว่างซีจะเป็นแหล่งผลิตที่ใหญ่รองลงมา แต่การขนส่งจากกว่างซีไปไทยเป็นทางออกติดทะเล สะดวกและเป็นที่คุ้นเคยของผู้ประกอบการ อีกทั้งสามารถขนส่งสินค้าชนิดอื่น ๆ ไปพร้อมกับดอกไม้ไฟและประทัด จึงได้รับความนิยม และมีแนวโน้มการส่งออกผ่านพอร์ตแห่งนี้สูงขึ้นเรื่อย ๆ ชี้ให้เราเห็นความสำคัญระหว่างแหล่งผลิตและโลจิสติกส์

แม้ไทยจะใช้ดอกไม้ไฟและประทัดไม่มากเหมือนจีนในช่วงเทศกาลตรุษจีน แต่เราใช้ดอกไม้ไฟและประทัดในงานเทศกาลบุญต่าง ๆ เช่น งานบุญบั้งไฟ ออกพรรษา และลอยกระทง อย่างไรก็ตาม กระทรวงสาธารณสุขไทยเปิดเผยว่า ดอกไม้ไฟและประทัดเป็นสาเหตุให้เกิดอุบัติเหตุ มีผู้ได้รับบาดเจ็บ พิการและเสียชีวิตทุกปี จากการสำรวจพบเด็กอายุ 10-14 ปี มักได้รับอันตรายจากการเล่นดอกไม้ไฟและประทัดมากที่สุด ดอกไม้ไฟและประทัดถือเป็นวัตถุอันตรายและจัดอยู่ในหมวดหมู่วัตถุระเบิดชนิดหนึ่ง ดังนั้นจึงควรเล่นอย่างระมัดระวัง