คนไทยกับสถาปัตยกรรมสร้างสรรค์ที่มณฑลไห่หนาน

18 May 2021

ผู้อ่านรู้จักมณฑลไห่หนานหรือเกาะไหหลำมากแค่ไหน เขตการค้าเสรีที่ใหญ่ที่สุดในจีน ท่าการค้าเสรีแห่งแรกและเดียวในจีน บ้านเกิดของคนจีนโพ้นทะเลไหหลำ หรือฮาวายแห่งเอเชีย แต่ผู้อ่านทราบหรือไม่ว่ามณฑลไห่หนานมีแผนที่จะก้าวสู่การเป็น “เกาะแห่งการออกแบบนานาชาติ” หรือ Hainan International Design Island ซึ่งเป็นแผนพัฒนาอุตสาหกรรมสร้างสรรค์ภายใต้นโยบายการพัฒนาเขตการค้าเสรี มณฑลไห่หนาน ดังนั้น วันนี้ ศูนย์ข้อมูลเพื่อธุรกิจไทยในจีน ประจำสถานกงสุลใหญ่ ณ นครกว่างโจวจะพาทุกท่านไปทำความรู้จักกับโฉมหน้าใหม่ของมณฑลไห่หนานที่หลายคนอาจจะยังไม่เคยรู้มาก่อน

รัฐบาลไห่หนานดัน “เกาะการออกแบบนานาชาติ”

ในช่วงที่ผ่านมารัฐบาลมณฑลไห่หนานให้ความสำคัญกับอุตสาหกรรมเชิงวัฒนธรรม (Culture Industry)โดยได้ออก “นโยบายเพื่อส่งเสริมอุตสาหกรรมด้านวัฒนธรรม” มาตั้งแต่ปี 2556 โดยได้จัดตั้งกองทุนพัฒนาวันฒธรรมและอุตสาหกรรมสร้างสรรค์ของรัฐเพื่อส่งเสริมองค์กรของภาคเอกชนให้สามารถดำเนินงานได้สะดวกมากยิ่งขึ้น รวมถึง ดูแลขั้นตอนการอนุมัติโครงการที่เกี่ยวข้องให้มีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น ต่อมา เมื่อปี 2557 รัฐบาลมณฑลไห่หนานได้ออกประกาศ “ข้อเสนอแนะเกี่ยวกับการเร่งการพัฒนาอุตสาหกรรมวัฒนธรรมและสร้างสรรค์ของไห่หนาน” โดยมุ่งเน้นช่วยเหลือภาคเอกชนที่ดำเนินธุรกิจด้านอุตสาหกรรมสร้างสรรค์ทั้งในด้านภาษีและเงินลงทุน รวมถึงภาครัฐเข้าไปลงทุนในโครงการการจัดตั้งสวนอุตสาหกรรมเชิงวัฒนธรรมเป็นต้น และเมื่อปี 2563 รัฐบาลไห่หนานได้จัดตั้งสถาบันวิจัยวัฒนธรรมและความคิดสร้างสรรค์ไห่หนาน (Hainan Cultural and Creative Research Institute) เพื่อเพิ่มศักยภาพแข่งขันด้านอุตสาหกรรมสร้างสรรค์ให้กับมณฑลไห่หนานอีกด้วย

ล่าสุดเมื่อเดือนเมษายน 2564 รัฐบาลมณฑลไห่หนานได้ประกาศแผน “เกาะแห่งการออกแบบนานาชาติ” (Hainan International Design Island) โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อให้มณฑลไห่หนานเป็นศูนย์กลางการแลกเปลี่ยนด้านการออกแบบระหว่างศิลปินจีนกับศิลปินจากต่างประเทศและส่งเสริมให้มณฑลไห่หนานมีอุตสาหกรรมการออกแบบที่มีศักยภาพสูงของจีน โดยรัฐบาลมณฑลไห่หนานส่งเสริมการอุตสาหกรรมการออกแบบใน 5 สาขา ได้แก่ การออกแบบทางสถาปัตยกรรม (Architecture Design) การออกแบบเชิงอุตสาหกรรม (Industrial design) การออกแบบศิลป์ด้านภาพยนตร์และโทรทัศน์ การออกแบบสินค้าแฟชั่นหรูหรา (luxury fashion design) และการออกแบบเสื้อผ้า

ไห่หนานกับโครงการด้านสถาปัตยกรรมระดับโลก

กลุ่มบริษัท Haikou Tourism & Culture Investment Holding ซึ่งเป็นรัฐวิสาหกิจภายใต้การกำกับดูแลของกรมการคลังนครไหโข่วได้จัดงานแถลงข่าวเมื่อเดือนกุมภาพันธ์ 2564 เกี่ยวกับโครงการ Pavilions by the Seaside ซึ่งโครงการมีวัตถุประสงค์ที่จะสร้างสิ่งปลูกสร้างถาวร 16 แห่งเพื่อเป็นแลนด์มาร์คสถาปัตยกรรมระดับโลก (world-class architecture) พื้นที่สาธารณะ (public area) พื้นที่สำหรับการจัดกิจกรรมด้านวัฒนธรรม และเป็นแม่เหล็กดึงดูดนักท่องเที่ยว

โครงการ Pavilions by the Seaside มีแผนที่จะก่อสร้างสิ่งปลูกสร้างภายใต้แนวคิด “ธรรมชาติ การอยู่ร่วมกัน และอนาคต” เพื่อสร้างสถาปัตยกรรมที่เป็นต้นแบบของการมีคุณภาพชีวิตชายฝั่งในอนาคต (future coastal living) โดยแบ่งพื้นที่โครงการออกเป็น 2 ส่วน ได้แก่ (1) โครงการบริเวณชายฝั่งอ่าวไหโข่ว (Haikou Bay) ความยาว 19.6 กิโลเมตร และ (2) โครงการบริเวณชายฝั่งในเขต Jiangdong New Area ความยาว 12.5 กิโลเมตร โครงการดังกล่าวแบ่งออกเป็น 3 ระยะ ได้แก่ ระยะที่ 1 บริเวณชายฝั่งอ่าวไหโข่วจำนวน 2 โครงการ ได้แก่ โครงการ Wormhole Library โดยสถาปนิกชาวจีน นายหม่า หยางซง (Ma Yansong) ผู้ก่อตั้ง MAD architects ที่กรุงปักกิ่ง และโครงการ walkable Haikou Bay โดยสถาปนิกชาวญี่ปุ่น นาย Sou Fujimoto ผู้ Sou Fujimoto Architects ที่กรุงโตเกียว ระยะที่ 2 บริเวณชายฝั่งอ่าวไหโข่ว จำนวน 5 โครงการ และระยะที่ 3 บริเวณชายฝั่งในเขต Jiangdong New Area จำนวน 9 โครงการ นอกจากนี้ โครงการ Pavilions by the Seaside ยังได้เชิญศิลปินและสถาปนิกจากทั้งจีนและต่างประเทศรวม 22 คนเพื่อร่วมออกแบบและสร้างสรรค์ผลงาน เช่น Anish Kapoor, Bjarke Ingels (BIG), Kengo Kuma, Patrik Schumacher (Zaha Hadid architects), Stefano Boeri, Thomas Heatherwick, Winy Maas (MVRDV) และองอาจ สาตรพันธุ์ เป็นต้น

 สถาปนิกไทยเตรียมสร้างสรรค์ผลงานที่มณฑลไห่หนาน

คุณองอาจ สาตรพันธุ์ เป็นสถาปนิก และศิลปินแห่งชาติ ประจำปี 2552 สาขาทัศนศิลป์ ด้านสถาปัตยกรรม   ร่วมสมัยที่มีผลงานโดดเด่น อาทิ “ตึกช้าง” ซึ่งคุณองอาจฯ เป็นหนึ่งในศิลปินระดับโลกที่ได้รับเชิญเข้าร่วมโครงการ Pavilions by the Seaside ซึ่งอยู่ภายใต้การกำกับดูแลของรัฐบาลไหโข่ว โดยคุณองอาจฯ มีแผนที่จะร่วมกับคุณหยางฝูตง (Yang Fudong) ซึ่งเป็นศิลปินวิดีโออาร์ต (VDO art) และช่างภาพร่วมสมัยชื่อดังของจีนในโครงการระยะที่ 3 ซึ่งเป็นโครงการที่ตั้งอยู่บริเวณชายฝั่งในเขต Jiangdong New Area อย่างไรก็ดี ยังไม่ได้เปิดเผยรูปแบบของสถาปัตยกรรม

การเข้าร่วมโครงการ Pavilions by the Seaside ของนายองอาจฯ ที่นครไหโข่วในครั้งนี้นับเป็นหมุดหมายอันดีที่จะตอกย้ำภาพลักษณ์และศักยภาพด้านอุตสาหกรรมสร้างสรรค์ของไทยให้เป็นที่รู้จักในจีนมากขึ้นกว่าเดิม พร้อมกับเปิดประตูแห่งโอกาสให้แก่สถาปนิกหรือศิลปินไทยหน้าใหม่ให้เข้ามาสร้างสรรค์ผลงานจีนมากขึ้น

“Wormhole Library” ผลงานชิ้นแรกภายใต้โครงการ Pavilions by the Seaside

ห้องสมุดรูหนอน หรือ Wormhole Library คือ สิ่งปลูกสร้างแห่งแรกภายใต้โครงการ Pavilions by the Seaside ของรัฐบาลนครไหโข่วที่ดำเนินการก่อสร้างเสร็จสิ้นซึ่งเปิดให้บริการแก่สาธารณชนครั้งแรกเมื่อวันที่ 13 เมษายน 2564 โดยห้องสมุดรูหนอนออกแบบโดยนายหม่า หยางซง (Ma Yansong) สถาปนิกชาวจีน ผู้ก่อตั้ง MAD architects ที่มีสำนักงานใหญ่อยู่ที่กรุงปักกิ่ง ซึ่งอาคารดังกล่าวยังได้ถูกจัดอันดับให้อยู่ในรายชื่อสถาปัตยกรรมที่น่าจับตามองมากที่สุดประจำปี 2021 (most anticipated architecture projects of 2021) โดยหนังสือพิมพ์ The Times of London ของอังกฤษอีกด้วย

ห้องสมุดรูหนอนตั้งอยู่บริเวณสวนสาธารณะ 100 ปี (Century Park) ที่นครไหโข่ว โดยเริ่มก่อสร้างเมื่อปี 2563 ครอบคลุมพื้นที่ทั้งมด 4,397 ตร.ม. ห้องสมุดรูหนอนสร้างด้วยคอนกรีตสีขาว รูปทรงมีลักษณะโค้งต่อเนื่อง เพดานอาคารออกแบบให้มีช่องกระจกทรงกลมเพื่อให้แสงจากภายนอกสามารถส่องเข้ามาภายในตัวอาคารได้ โดยพื้นที่ใช้สอยของอาคารแบ่งพื้นที่ออกเป็น 2 ส่วน ได้แก่ (1) พื้นที่สำหรับอ่านหนังสือและชั้นวางหนังสือที่สามารถจุหนังสือได้ 10,000 เล่ม คาเฟ่และระเบียง และ (2) พื้นที่สาธารณะอื่น ๆ เช่น ลานจอดจักรยาน ห้องอาบน้ำสาธารณะ และห้องโสตทัศนูปกรณ์อเนกประสงค์ (multi-functional audio-visual) ซึ่งประชาชนสามารถเข้าใช้บริการได้โดยไม่คิดค่าใช้จ่าย

บริษัท MAD architects ใช้เทคโนโลยีเครื่องกัดขึ้นรูปด้วยระบบคอมพิวเตอร์ (Computer Numerical Control) และการพิมพ์สามมิติในการทำผิวโค้งของอาคารเพื่อให้เกิดความแม่นยำและความเรียบเสมอกัน โดยประตูเป็นม่านกระจกที่สามารถเพิ่มการไหลเวียนอากาศ นอกจากนี้ หลังคาของอาคารออกแบบให้ยื่นออกมาจากตัวอาคารซึ่งช่วยรักษาอุณหภูมิภายในตัวอาหารให้เย็นสบายและประหยัดพลังงานได้ดีอีกด้วย

Seaside Pavilion by Sou Fujimoto	Bicycle Club by NL Architects
China Museum Of The South China Sea by SCUT	Haitang Bay Duty Free Shopping Complex by Hassell

ในช่วงที่ผ่านมา มณฑลไห่หนานยังมีการจัดงานกิจกรรมต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องกับอุตสาหกรรมสร้างสรรค์ เช่น การประชุมการพัฒนาวรรณกรรมออนไลน์และภาพยนตร์ การงานเทศกาลภาพยนตร์ไห่หนาน งานหนังสือนานาชาติ โดยล่าสุด รัฐบาลมณฑลไห่หนานยังมีแผนที่จะจัดงาน “สัปดาห์แห่งการออกแบบ” (Hainan Design Week) ร่วมกับอิตาลี  ในเดือนพฤศจิกายน 2564 ซึ่งเป็นการตอกย้ำว่ามณฑลไห่หนานมีความจริงจังที่จะสร้างเกาะแห่งการออกแบบนานาชาติต่อไปในอนาคต

ดังนั้น ไทยในฐานะที่มีความโดดเด่นด้านอุตสาหกรรมเชิงสร้างสรรค์ โดยเฉพาะ อุตสาหกรรมภาพยนตร์ โฆษณา การออกแบบสถาปัตยกรรม การออกแบบ แฟชั่น ศิลปะการแสดงและกรรมหัตถกรรม จึงมีศักยภาพที่จะเข้าไปขยายธุรกิจการออกแบบในสาขาต่าง ๆ และใช้ประโยชน์จากนโยบายสนับสนุนการลงทุนจากรัฐบาลเพื่อให้อุตสาหกรรมเชิงสร้างสรรค์เป็นที่ยอมรับและรู้จักในจีนมากขึ้นอีกด้วย

สรศักดิ์ บุญรอด เขียน
วันที่ 17 พฤษภาคม 2564

แหล่งที่มาของข้อมูล
http://www.i-mad.com/press/mad-architects-cloudscape-of-haikou-opens-in-haikou-china/
https://www.tropicalhainan.com/haikou-plans-to-build-16- public-seaside-pavilions-by-end-of-2021/
http://en.hnftp.gov.cn/News/Latest/202102/t20210204_33128 18.html
https://newyorkstyleguide.com/city-of-haikou-invites- worlds-top-architects-and-artists-to-build-16-public- pavilions-by-the-seaside/
https://worldarchitecture.org/article-links/egmgc/sou- fujimoto-architects-unveils-design-for-its-walkable- pavilion-in-haikou-china.html
http://collection.sina.com.cn/yjjj/2021-02-02/doc- ikftpnny3480998.shtml? cre=techpagepc&mod=f&loc=2&r=9&doct=0&rfunc=100
https://www.hainan.gov.cn/zxtadata-5392.html
https://www.hainan.gov.cn/zxtadata-6119.html
https://www.hainan.gov.cn/hainan/cyfz/202104/ab1ed7512574 4cf9b7addb6edc7f7bd0.shtml
https://www.hainan.gov.cn/hainan/zmqjxs/202010/0e7a183d8ad6471db830b272941b109a.shtmlHainan
https://www.hainan.gov.cn/hainan/cyfz/202012/d5f81ef21ae2463a8f51ee74538ce0ca.shtml
https://www.163.com/dy/article/G3THCOI5053469JX.html
https://www.sohu.com/a/414420495_463612
http://www.xinhuanet.com/english/2021- 05/08/c_139933061.htm
Hainan to hold Design Week, Italy is first partner
http://www.china.org.cn/arts/2021- 05/09/content_77476707.htm
Hainan veranstaltet Design Week mit Italien als erstem  Partnerland
http://german.china.org.cn/txt/2021- 05/10/content_77479325.htm
https://finance.sina.com.cn/tech/2021-05-09/doc- ikmyaawc4235577.shtml
https://baijiahao.baidu.com/s?id=1671732356981210980&wfr=spider&for=pc
https://www.facebook.com/asafanpage/posts/365941097416327 8
https://www.dezeen.com/2020/08/11/wormhole-library-mad- architects-haikou-china/? fbclid=IwAR0wgmERvKOdcHefajemba5rkWtO- 4