30 ปีเขตผู่ตงเซี่ยงไฮ้.. การพัฒนาเปลี่ยนแปลงครั้งยิ่งใหญ่ของจีน
18 Dec 2020
……….เมื่อพูดถึงเซี่ยงไฮ้ หลายคนคงนึกถึง “The Bund” ซึ่งเป็นจุดชมทัศนียภาพอันดับหนึ่งริมแม่น้ำหวงผู่ที่สามารถมองเห็น “หอไข่มุก” ตั้งโดดเด่นอยู่ตรงด้านหน้า พร้อมกับตึกสูงตระหง่านรูปทรงทันสมัยเรียงรายตลอดแนวแม่น้ำหวงผู่ ซึ่งเป็นแม่น้ำสายหลักที่แบ่งเซี่ยงไฮ้ออกเป็นฝั่งตะวันตกและฝั่งตะวันออก โดยฝั่ง The Bund คือ พื้นที่ฝั่งตะวันตกของแม่น้ำ ซึ่งคนท้องถิ่นมักเรียกกันว่า “เขตผู่ซี” ขณะที่ฝั่งตรงข้ามเรียกว่า “เขตผู่ตง” เป็นพื้นที่ฝั่งตะวันออกของแม่น้ำหวงผู่
……….เมื่อย้อนอดีตกลับไปเมื่อ 30 ปีที่แล้ว เขตผู่ตงแทบจะเป็นพื้นที่ว่างเปล่าที่คนท้องถิ่นเซี่ยงไฮ้ยังไม่อยากข้ามไปอยู่อาศัย จนมีคำกล่าวกันว่า “ขอพื้นที่ 1 เตียงในเขตผู่ซี.. ยังดีกว่าบ้าน 1 หลังในเขตผู่ตง” ในขณะนั้นจะมีสักกี่คนที่คาดคิดว่า เขตผู่ตงในวันนี้จะมีความก้าวหน้าล้ำสมัยและมีพื้นฐานความพร้อมสู่การก้าวเป็นศูนย์กลางระดับสากลถึง 4 ด้าน ได้แก่ ศูนย์กลางเศรษฐกิจ ศูนย์กลางการเงิน ศูนย์กลางการค้า และศูนย์กลางการเดินเรือ ทั้งนี้ ด้วยวิสัยทัศน์อันกว้างไกล ความมุ่งมั่นตั้งใจจริง และความกล้าที่จะปฏิรูปของผู้นำจีนในยุคสมัยนั้น จึงทำให้เขตผู่ตงกลายเป็นพื้นที่นำร่องอันดับแรกของจีนและเป็นแบบอย่างในด้านการเปิดกว้างสู่ต่างประเทศ
จาก “0” ในวันนั้น.. มุ่งสู่ฝัน “30” ในวันนี้
……….ช่วงต้นทศวรรษ 1990 เป็นยุคสมัยที่สถานการณ์โลกหลายด้านอยู่ระหว่างการเปลี่ยนแปลง อาทิ เหตุการณ์การปฏิวัติในยุโรปตะวันออก การล่มสลายของสหภาพโซเวียต และโครงสร้างอุตสาหกรรมทั่วโลกปรับเปลี่ยน เป็นต้น ด้วยเหตุนี้ จึงทำให้จีนตัดสินใจปฏิรูปประเทศครั้งใหญ่เพื่อรับมือกับสถานการณ์ดังกล่าว โดยเมื่อวัน 18 เมษายน ค.ศ. 1990 (พ.ศ. 2533) ได้ประกาศให้เขตผู่ตงของเซี่ยงไฮ้เป็นพื้นที่แห่งแรกในจีนที่จะพัฒนาและ “เปิดประตู” สู่สากล
……….เขตผู่ตงในยุคเริ่มแรกนั้นเป็นเพียงพื้นที่การเกษตรดั้งเดิมที่ไม่มีอาคารสูง แต่ผู้นำจีนมองว่าพื้นที่แห่งนี้จะเป็น “ไพ่ใบสำคัญ” ที่สามารถดึงดูดให้ต่างชาติก้าวเข้ามาลงทุน โดยได้มุ่งเน้นบุกเบิกพัฒนาธุรกิจการเงินเป็นลำดับแรก แล้วตามด้วยการพัฒนาธุรกิจการค้าและการพัฒนาเทคโนโลยีขั้นสูง การปฏิรูปพัฒนาในครั้งนี้ทำให้เขตผู่ตงเกิดนวัตกรรมใหม่ ๆ หลายอย่างที่ไม่เคยมีมาก่อนในจีน จนได้รับกล่าวขานว่าเป็นจุดกำเนิด “No. 1 in China” อาทิ
…..– เขตการเงินการค้าแห่งแรกของจีน (ลู่เจียจุ่ย)
…..– เขตแปรรูปสินค้าเพื่อการส่งออกแห่งแรกของจีน (จินเฉียว)
…..– เขตคลังสินค้าทัณฑ์บนแห่งแรกของจีน (ไว่เกาเฉียว)
…..– เขตทดลองการค้าเสรีแห่งแรกในจีน
…..– ธนาคารเงินทุนต่างชาติแห่งแรกในจีน (HSBC) บริษัทเทรดดิ้งเงินทุนต่างชาติ 100% แห่งแรกในจีน (ITOCHU) และธุรกิจผลิตรถยนต์เงินทุนต่างชาติ 100% แห่งแรกในจีน (Tesla) เป็นต้น
……….ระยะเวลา 30 ปีที่เขตผู่ตงเดินหน้าพัฒนาอย่างต่อเนื่อง จนกระทั่ง GDP ขยายตัวขึ้นจากเดิมถึง 200 เท่า จากเดิมที่ 6,000 ล้านหยวนในปี 2533 เพิ่มขึ้นเป็น 1.27 ล้านล้านหยวนในปี 2562 และมี GDP ต่อหัวที่ 229,100 หยวน (ประมาณ 33,200 ดอลลาร์สหรัฐ) ทั้งนี้ ถึงแม้เขตผู่ตงจะมีพื้นที่คิดเป็น 1 ใน 8,000 ของพื้นที่ประเทศจีน แต่กลับสามารถสร้างมูลค่า GDP ได้ถึง 1 ใน 80 ของ GDP ทั่วทั้งจีน และมีมูลค่าการนำเข้า-ส่งออกสินค้าคิดเป็น 1 ใน 15 ของทั่วทั้งจีน ซึ่งสะท้อนให้เห็นถึงผลสำเร็จของการปฏิรูปพัฒนาเศรษฐกิจอย่างมีประสิทธิภาพและเป็นต้นแบบที่พื้นที่อื่น ๆ ของจีนสามารถนำไปประยุกต์ใช้ต่อไป
บุกเบิกนวัตกรรม.. คือ “ผู้นำ”ความสำเร็จในจีน
……….ตลอดช่วง 30 ปีที่ผ่านมา เขตผู่ตงได้แสดงบทบาทเป็นพื้นที่นำร่องของจีน โดยภาครัฐได้ทดลองดำเนินนโยบายใหม่ ๆ มาโดยตลอด จนปัจจุบันได้พัฒนากลายเป็นผู้นำความสำเร็จในหลากหลายด้านของจีน อาทิ
……….1. ตั้งพื้นที่ลู่เจียจุ่ย เปิดกว้างด้านการเงิน
…..ลู่เจียจุ่ยเป็นย่านธุรกิจการเงินแห่งแรกของจีนที่ได้รับอนุมัติให้จัดตั้งขึ้นหลังจากที่รัฐบาลจีน “เปิดไฟเขียว” ปฏิรูปพัฒนาเขตผู่ตง โดยตั้งเป้าจะพัฒนาลู่เจียจุ่ยให้มีความทัดเทียมกับฮ่องกง ซึ่งได้ตั้งตลาดหลักทรัพย์เซี่ยงไฮ้ (Shanghai Stock Exchange: SSE) ทันทีในปีแรกที่ประกาศนโยบายปฎิรูปเขตผู่ตง อย่างไรก็ดี ในช่วงเริ่มแรกนั้นยังมีความยากที่จะดึงดูดธนาคารและสถาบันการเงินเข้ามาลงทุนในย่านลู่เจียจุ่ย
……….หลังจากการกระตุ้นพัฒนาอย่างต่อเนื่อง ธนาคารและสถาบันการเงินจากทั้งในจีนและต่างประเทศก็เริ่มทยอยเข้ามาจดทะเบียนและตั้งสำนักงานในย่านลู่เจียจุ่ยมากขึ้น อีกทั้งได้เริ่มดำเนินธุรกรรมการซื้อขายเงินตรา (Money Broking) ครั้งแรกในจีนเมื่อปี 2548 ทั้งนี้ ภายหลังที่รัฐบาลจีนมีนโยบายเปิดกว้างสำหรับธุรกิจการเงินมากขึ้นตามลำดับ จนกระทั่งตั้งแต่ปี 2560 เป็นต้นมา ย่านลู่เจียจุ่ยได้แสดงบทบาทเป็น “Global RMB asset pricing center（全球人民币资产定价中心）” แทนที่ฮ่องกง
…..ปัจจุบันย่านลู่เจียจุ่ยมีอาคารสำนักงานรวม 285 อาคาร มีบริษัทที่จดทะเบียนในพื้นที่กว่า 43,000 บริษัท แบ่งเป็นกลุ่ม Licensed financial institution (ธนาคาร/ ทรัสต์/ ลิสซิ่ง) 870 บริษัท และกลุ่ม Emerging financial institution อีกกว่า 5,000 บริษัท อาจเรียกได้ว่าเป็นศูนย์กลางธุรกิจการเงินระดับแนวหน้าของโลก
……….2. ตั้งเขตการค้าเสรี ดึงดูดการลงทุนจากต่างชาติ
…..เขตผู่ตงเป็นพื้นที่แห่งแรกของจีนที่รัฐบาลประกาศให้ก่อตั้ง “เขตคลังสินค้าทัณฑ์บน” เมื่อปี 2535 และได้พัฒนาเป็น “เขตโลจิสติกส์สินค้าทัณฑ์บน” แห่งแรกของจีนเมื่อปี 2547 จนกระทั่งได้ยกระดับขึ้นเป็น “เขตการค้าเสรีแห่งแรกของจีน” เมื่อปี 2556 โดยมี “Negative list” ซึ่งเป็นนวัตกรรมใหม่ที่เกิดขึ้นเป็นครั้งแรกเพื่อผ่อนคลายข้อจำกัดด้านการลงทุนสำหรับธุรกิจต่างชาติในจีน (ดึงดูดให้ธุรกิจต่างชาติเข้ามาลงทุนได้ง่ายขึ้น) และในเวลาต่อมาหลายพื้นที่ของจีนก็ได้ทยอยก่อตั้งเขตการค้าเสรีขึ้นอย่างแพร่หลายโดยยึดเซี่ยงไฮ้เป็นแบบอย่างสำคัญ
……….จากผลสำเร็จของการดำเนินนโยบายเขตทดลองการค้าเสรีดังกล่าวของเขตผู่ตง รัฐบาลจีนจึงได้อนุมัติให้พื้นที่หลินกั่งในเขตผู่ตงเพิ่มเป็นอีกหนึ่งเขตทดลองการค้าเสรีเมื่อเดือนสิงหาคม 2562 โดยผลงานชิ้นโบว์แดง คือ ดึงดูดให้ บ. Tesla เข้ามาลงทุนก่อตั้งโรงงานผลิตรถยนต์พลังงานไฟฟ้าด้วยเงินทุนต่างชาติ 100% ได้สำเร็จ (เป็นฐานการผลิตแห่งแรกของ บ. Tesla ในต่างประเทศ)
……….3. พัฒนานิคมจางเจียง เน้นเทคโนโลยีขั้นสูง
……….นิคมอุตสาหกรรมเทคโนโลยีขั้นสูงจางเจียง (Zhangjiang Hi-tech Park) ก่อตั้งขึ้นเมื่อปี 2535 ในเขตผู่ตง ซึ่งเริ่มต้นด้วยการคิดค้นพัฒนาเกี่ยวกับยา ล่าสุดจนถึงปี 2562 นิคมจางเจียงได้คิดค้นและผลิตยาแล้วกว่า 400 ชนิด ปัจจุบันนิคมจางเจียงมีชื่อเสียงด้านการผลิตยาระดับแนวหน้าของจีน เป็นศูนย์รวมธุรกิจยาชีวภาพมากกว่า 1,000 บริษัท ธุรกิจการผลิตยาขนาดใหญ่กว่า 20 บริษัท และองค์กรด้านการวิจัยประเภทต่าง ๆ กว่า 100 ราย
……….นอกจากนี้ นิคมจางเจียงยังมีชื่อเสียงเกี่ยวกับเทคโนโลยีหุ่นยนต์และชิพ โดยมีสัดส่วนการผลิต sensor chip และ smart chip คิดเป็นร้อยละ 25 และร้อยละ 50 ของการผลิตจากทั่วโลก
……….4. พัฒนาท่าเรือ เชื่อมโยงการค้าทั่วโลก
…..ท่าเรือเซี่ยงไฮ้เป็นหนึ่งในท่าเรือสำคัญของจีนที่นำเข้าสินค้าจากต่างประเทศค่อนข้างมาก โดยเฉพาะสินค้าประเภทเครื่องสำอางและไวน์ จนมีคำกล่าวกันว่า “เครื่องสำอางต่างประเทศที่วางขายในตลาดจีน 3 ชิ้น จะมี 2 ชิ้นที่นำเข้าจากท่าเรือเซี่ยงไฮ้” ทั้งนี้ ท่าเรือเซี่ยงไฮ้ในเขตผู่ตงได้รับการพัฒนาอย่างต่อเนื่อง จนกระทั่งปัจจุบันกลายเป็นท่าเรือที่มีปริมาณขนถ่ายตู้คอนเทนเนอร์มากที่สุดในโลกติดต่อกันเป็นเวลา 10 ปี โดยเมื่อปี 2562 มีปริมาณขนถ่ายตู้คอนเทนเนอร์ถึง 43.30 ล้าน TEU
ไม่หยุดแค่วันนี้.. ปธน. สีฯ ชี้นโยบายพัฒนาเขตผู่ตง
……….ปี 2563 เป็นปีที่เขตผู่ตงครบรอบ 30 ปีแห่งการบุกเบิกพัฒนาเศรษฐกิจ โดยเมื่อวันที่ 12 พ.ย. 2563 ประธานาธิบดีสี จิ้นผิงได้เยือนเซี่ยงไฮ้เพื่อเป็นประธานการประชุมวาระครบรอบดังกล่าว พร้อมได้มอบแนวทางว่า เขตผู่ตงจะต้องเป็นส่วนหนึ่งของการพัฒนาเศรษฐกิจจีนสู่สากล ต้องพัฒนาให้เป็นแบบอย่างและเป็นผู้นำร่องประเทศสังคมนิยมสมัยใหม่ที่มีระดับการเปิดกว้างยิ่งขึ้นและมีมาตรฐานที่สูงขึ้น โดยต้องพยายามบรรลุเป้าหมาย ดังนี้
- ต้องเพิ่มระดับการสร้างสรรค์ในสาขาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีซึ่งเป็นพื้นฐานเดิมที่มีอยู่แล้ว
- ต้องเป็นผู้นำการทดลองปฏิรูปที่มีประสิทธิภาพสูง และสร้างสภาพแวดล้อมการดำเนินธุรกิจที่ยอดเยี่ยมและมีความเป็นสากล
- ต้องพยายามส่งเสริมการเปิดกว้างในกฎระเบียบและการบริหารจัดการ ตลอดจนดำเนินมาตรการที่ช่วยอำนวยความสะดวกต่อการดึงดูดบุคลากรคุณภาพสูง รวมถึงใช้ประโยชน์อย่างเต็มที่จากเขตทดลองการค้าเสรีเซี่ยงไฮ้แห่งใหม่ (เขตหลินกั่ง)
- ต้องพยายามทำหน้าที่เป็นจุดศูนย์กลางของเศรษฐกิจจีนเพื่อเชื่อมโยงยุทธศาสตร์ “สองหมุนเวียน (dual circulation)” โดยเน้นส่งเสริมการหมุนเวียนเศรษฐกิจภายในประเทศจีนเชื่อมโยงกับต่างประเทศ
- ต้องพัฒนาสภาพแวดล้อมที่เหมาะสมแก่การพักอาศัยเพื่อยกระดับคุณภาพชีวิตให้แก่ประชาชน
……….เห็นได้ว่า ระยะเวลาสั้น ๆ เพียง 30 ปีจีนได้พลิกผันพื้นที่เกษตรกรรมด้อยค่าให้กลายเป็น “ที่ดินผืนทอง” ทางเศรษฐกิจระดับแนวหน้าของจีน เขตผู่ตงในวันนี้เป็นที่จับจ้องของธุรกิจทั่วโลกและยังคงบทบาทเป็นพื้นที่นำร่องที่จีนจะทดลองเปิดกว้างทางนโยบายมากขึ้นอย่างต่อเนื่อง นี่คือตัวอย่างความสำเร็จที่สะท้อนถึงศักยภาพการพัฒนาของรัฐบาลจีนยุคสมัยใหม่ ซึ่งได้พยายามสร้างภาพลักษณ์ที่ดีและความมั่นใจให้แก่นานาประเทศทั่วโลก ทั้งนี้ เป็นที่น่าภูมิใจว่าธุรกิจไทยก็ถือว่ามีส่วนร่วมพัฒนาพื้นที่เขตผู่ตงนี้ด้วย โดยเครือ CP ได้เป็นนักลงทุนต่างชาติรายแรก ๆ ที่เข้าไปลงทุนและพัฒนาพื้นที่ในเขตผู่ตงด้วยการสร้างห้างสรรพสินค้า Super Brand Mall ซึ่งยังถือเป็น landmark สำคัญแห่งหนึ่งของย่านลู่เจียจุ่ยมาจนถึงปัจจุบันนี้
*****************************
จัดทำโดย นายโอภาส เหลืองดาวเรือง ศูนย์ข้อมูลเพื่อธุรกิจไทยในจีนประจำสถานกงสุลใหญ่ ณ นครเซี่ยงไฮ้
ข้อมูลอ้างอิง
1. https://baijiahao.baidu.com หัวข้อ 30年，浦东的巨变从何而来？วันที่ 19 เม.ย. 2563
2. https://baijiahao.baidu.com หัวข้อ 穿越时空，跟随一组组数据，回眸浦东30年来的翻天巨变วันที่ 19 เม.ย. 2563
3. http://sh.people.com.cn หัวข้อ 高举浦东开发开放旗帜奋力创造新时代改革开放新奇迹วันที่ 18 เม.ย. 2563
4. http://www.qstheory.cn หัวข้อ 习近平：在浦东开发开放30周年庆祝大会上的讲话วันที่ 12 พ.ย. 2563
5. https://baijiahao.baidu.com หัวข้อ 综述｜浦东，浦东！30年巨变，潮起东方วันที่ 12 พ.ย. 2563
