เนสท์เล่และสตาร์บัคส์กับการพัฒนาอุตสากรรมกาแฟในมณฑลยูนนาน
21 Apr 2020กาแฟยูนนานมีประวัติศาสตร์มายาวนานกว่าร้อยปี มีจุดเริ่มต้นจากการที่มิชชันนารีชาวฝรั่งเศสได้นำกาแฟต้นแรกไปปลูกที่หมู่บ้านจูขู่ลา อำเภอปินชวน เขตปกครองตนเองชนชาติไป๋ ต้าหลี่ ตั้งแต่ปี 2435 กาแฟที่นิยมปลูกได้แก่ อาราบิก้า (Arabica) โดยเฉพาะพันธุ์ Typica และ Bourbon แหล่งผลิตกาแฟที่ใหญ่ที่สุดของมณฑลยูนนานอยู่ที่เมืองผูเอ่อร์ โดยในปี 2561 มีพื้นที่เพาะปลูกกาแฟ 795,000 หมู่ (331,250 ไร่) ผลผลิต 60,000 ตัน และมูลค่าการผลิตรวม 2,400 ล้านหยวน รองลงมาได้แก่ เมืองเป่าซาน เมืองหลินชาง เขตปกครองตนเองชนชาติไทลื้อและชนชาติจิ่งโพ เต๋อหง และเขตปกครองตนเองชนชาติไทลื้อ สิบสองปันนา
การพัฒนากาแฟยูนนานของเนสท์เล่
เนสท์เล่ (Nestlé) บริษัทยักษ์ใหญ่ด้านอาหารสัญชาติสวิสเซอร์แลนด์เริ่มต้นด้วยการเข้ามารับซื้อกาแฟจากเกษตรกรในมณฑลยูนนานตั้งแต่ปี 2531 และต่อมาได้เลือกเมืองผูเอ่อร์เป็นสถานที่สำหรับการพัฒนากาแฟของบริษัทเนสท์เล่ในจีน เนื่องจากสภาพแวดล้อมและความได้เปรียบทางภูมิศาสตร์ที่เหมาะสมกับการปลูกกาแฟ กล่าวคือ มีพื้นที่อยู่ระหว่างเขตเส้นขนานทรอปิกเหนือ (Tropic of Cancer) กับเขตเส้นขนานทรอปิกใต้ (Tropic of Capricorn) เช่นเดียวกับบราซิล โคลอมเบีย และเม็กซิโก ซึ่งเป็นพื้นที่สูงที่กาแฟเติบโตได้ดี
การพัฒนาเมล็ดกาแฟของเนสท์เล่ในมณฑลยูนนานครั้งสำคัญเกิดขึ้นในเดือนมีนาคม 2559 โดยเนสท์เล่ได้ก่อตั้งศูนย์กาแฟ Nescafe Coffee Center ขึ้นที่นิคมอุตสาหกรรมเมืองผูเอ่อร์ ขนาดพื้นที่ 30,000 ตารางเมตร มีจุดมุ่งหมายในการเป็นศูนย์ฝึกอบรมการปลูกกาแฟที่มีคุณภาพดีให้กับเกษตรกรท้องถิ่น ศูนย์ตรวจสอบคุณภาพเมล็ดกาแฟสด และคลังสินค้าที่สามารถรองรับเมล็ดกาแฟได้กว่า 8,000 ตัน นอกจากนี้ ในปี 2561 Nescafe Coffee Center ยังได้ลงนามความร่วมมือกับมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์มณฑลยูนนานเพื่อยกระดับคุณภาพเมล็ดกาแฟของมณฑลยูนนาน โดยเฉพาะด้านการปรับปรุงพันธุ์กาแฟ และการเพาะปลูกกาแฟ ขณะเดียวกัน เนสท์เล่ยังสนับสนุนให้เกษตรกรเพาะปลูกกาแฟให้ได้มาตรฐานกาแฟระดับโลกหรือมาตรฐาน “4C” (Common Code for Coffee Community) ซึ่งปัจจุบันศูนย์รับซื้อกาแฟของเนสท์เล่ในเมืองผูเอ่อร์มีผู้จัดหาเมล็ดกาแฟหรือซัพพลายเออร์ที่ผ่านการรับรองมาตรฐาน 4C แล้วประมาณ 1,400 ราย ในจำนวนนี้เป็นเกษตรกรรายย่อยร้อยละ 89
หลังเปิดศูนย์ Nescafe Coffee Center ได้ไม่นาน เนสท์เล่ประเทศจีนได้เปิดตัวเนสกาแฟ โดลเช่ กุสโต้ (Nescafé Dolce Gusto) รุ่นพิเศษ (Limited Edition) ที่ผลิตจากเมล็ดกาแฟยูนนานในรูปแบบของกาแฟแคปซูล (Yunnan Espresso) เมื่อเดือนกันยายน 2559 และจำหน่ายไปกว่า 70 ประเทศ ถือเป็นการผลักดันเมล็ดกาแฟยูนนานให้เป็นที่รู้จักไปทั่วโลกเป็นครั้งแรก แม้ว่าก่อนหน้านี้หลายปีเนสท์เล่จะเคยนำกาแฟยูนนานชนิดผงสำเร็จรูปในชุดกล่องของขวัญพรีเมียมเปิดตัวไปแล้วเมื่อเดือนกันยายน 2553 แต่ก็เป็นการจำหน่ายเฉพาะในจีนเท่านั้น
ล่าสุดเมื่อเดือนธันวาคม 2562 เนสท์เล่ประเทศจีนได้เปิดตัวกาแฟคั่วบดพร้อมกระดาษกรองสำเร็จรูป (Drip Coffee) ที่ผสมผสานกาแฟคุณภาพดีจาก 4 แห่ง ได้แก่ เอธิโอเปีย โคลอมเบีย บราซิล และมณฑลยูนนานเข้าไว้ด้วยกัน นับเป็นอีกหนึ่งก้าวสำคัญของเนสท์เล่ในการสนับสนุนการพัฒนาอุตสาหกรรมกาแฟของมณฑลยูนนานมาเป็นเวลากว่า 30 ปี
การพัฒนากาแฟยูนนานของสตาร์บัคส์
สตาร์บัคส์ (Starbucks) กาแฟแบรนด์ดังจากเมืองซีแอทเทิล สหรัฐอเมริกา แม้จะเข้ามาบุกเบิกตลาดในจีนหลังเนทส์เล่ แต่ได้เล็งเห็นความสำคัญของมณฑลยูนนานในฐานะเป็นแหล่งผลิตเมล็ดกาแฟที่สำคัญของจีนและมีการซื้อขายเมล็ดกาแฟกันมาก่อนที่จะบุกตลาดจีน ต่อมาในช่วงที่สตาร์บัคส์เปิดสาขาในจีนครั้งแรก ณ กรุงปักกิ่งเมื่อเดือนมกราคม 2542 ก็ได้เปิดตัวเมล็ดกาแฟมณฑลยูนนานภายใต้แบรนด์ของสตาร์บัคส์ที่มีชื่อว่า “South of the Clouds Blend” เป็นครั้งแรกด้วยเช่นกัน จึงนับเป็นก้าวแรกของความร่วมมือระหว่างสตาร์บัคส์กับผู้ปลูกกาแฟและซัพพลายเออร์ในมณฑลยูนนาน ปัจจุบันสตาร์บัคส์มีสาขาในจีนกว่า 4,200 แห่ง ใน 177 เมือง ทำให้จีนกลายเป็นตลาดต่างประเทศของสตาร์บัคส์ที่มีอัตราการเติบโตเร็วที่สุด และมีเป้าหมายว่า ภายในปี 2565 จะมีสาขาในจีนมากถึง 6,000 แห่ง กระจายใน 230 เมืองของจีน
จากนั้นในวันที่ 12 พฤศจิกายน 2553 สตาร์บัคส์และรัฐบาลมณฑลยูนนานได้ลงนามความร่วมมือเพื่อพัฒนาอุตสาหกรรมกาแฟของมณฑลยูนนาน โดยมีมูลค่าการลงทุน 3,000 ล้านหยวน และในเดือนพฤษภาคม 2554 สตาร์บัคส์ได้เปิดสาขาในมณฑลยูนนานเป็นแห่งแรกที่นครคุนหมิงโดยเป็นเมืองที่ 39 ของจีนที่มีสตาร์บัคส์ จนถึงปัจจุบันสตาร์บัคส์มีสาขาในมณฑลยูนนานกว่า 30 แห่ง
ต่อมาในปี 2555 สตาร์บัคส์ได้จัดตั้งศูนย์สนับสนุนผู้เพาะปลูกกาแฟ (Starbucks Farmer Support Center) ในเมืองผูเอ่อร์ โดยเป็นศูนย์สนับสนุนแห่งแรกของเอเชียและแห่งที่ 6 ของโลก เพื่อส่งเสริมเกษตรกรให้เติบโตอย่างมีมาตรฐานและยกระดับคุณภาพของเมล็ดกาแฟในมณฑลยูนนาน รวมถึงช่วยให้กาแฟของจีนมีชื่อเสียงไปทั่วโลก ถือเป็นปีเริ่มต้นของการพัฒนากาแฟของมณฑลยูนนานที่ใช้มาตรฐานของสตาร์บัคส์อย่างจริงจัง และจนถึงสิ้นเดือนสิงหาคม 2562 ศูนย์สนับสนุนผู้เพาะปลูกกาแฟมณฑลยูนนานมีเกษตรกรเข้ารับการฝึกอบรมรวมเกือบ 20,000 คน และมีแหล่งเพาะปลูกกาแฟกว่า 1,800 แห่งที่ได้รับการรับรอง Coffee and Farmer Equity (C.A.F.E. Practices) ซึ่งเป็นมาตรฐานที่สตาร์บัคส์สร้างขึ้นตั้งแต่ปี 2547 ในการรับซื้อกาแฟ โดยพิจารณาทั้งในด้านมาตรฐานการเพาะปลูก คุณภาพเมล็ดกาแฟและผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม รวมพื้นที่เพาะปลูกกว่า 17,200 เฮกตาร์ (107,500 ไร่) นอกจากนี้ ในปีเดียวกันสตาร์บัคส์ยังร่วมมือกับบริษัทอ้ายนี่ (Yunnan Aini Group) ซึ่งเป็นบริษัทกาแฟแถวหน้าของเมืองผูเอ่อร์และมณฑลยูนนาน ก่อตั้งบริษัท Starbucks Aini Coffee (Yunnan) จำกัด เพื่อเพาะปลูก วิจัย และผลิตกาแฟให้กับสตาร์บัคส์
ภายหลังการเปิดศูนย์สนับสนุนฯ 5 ปี สตาร์บัคส์ได้ผลิตกาแฟคุณภาพระดับพรีเมียมของมณฑลยูนนานออกจำหน่ายมาแล้ว 3 ครั้งตั้งแต่ปี 2560-2562 โดยเมื่อเดือนมกราคม 2560 สตาร์บัคส์ได้เปิดตัวเมล็ดกาแฟพิเศษที่หายากจากแหล่งเพาะปลูกเดียวของมณฑลยูนนาน (Yunnan Single Origin) และยังเป็นเมล็ดกาแฟ “Single Origin” รุ่นแรกจากประเทศจีน ในปีเดียวกันของเดือนธันวาคมขณะที่สตาร์บัคส์ได้เปิดตัวร้านกาแฟขนาดใหญ่ที่มีความครบครันอย่าง “Starbucks Reserve Roastery” ในนครเซี่ยงไฮ้ก็ได้เปิดตัวกาแฟพรีเมียมของยูนนานที่ใช้ชื่อว่า “China Yunnan Yellow Honey” ไปพร้อมกันด้วย ถือเป็นครั้งแรกที่สตาร์บัคส์นำเมล็ดกาแฟของมณฑลยูนนานวางไว้ในสายผลิตภัณฑ์แบรนด์ระดับสูงของสตาร์บัคส์ และเป็นการยกระดับสู่กาแฟ Super Premium ที่เข้าไปเสริฟใน Starbucks Reserve ซึ่งผ่านการคัดสรรว่าเป็นกาแฟคุณภาพเยี่ยมที่ให้รสชาติน่าหลงใหลและมีเอกลักษณ์เฉพาะตัว โดยจำหน่ายในจำนวนจำกัดและเฉพาะบางสาขาเท่านั้น
สตาร์บัคส์ไม่เพียงใช้เมล็ดกาแฟของยูนนานที่ปลูกในจีนแต่ยังมีกระบวนการคั่วในจีนอีกด้วย โดยได้ออกเมล็ดกาแฟตัวใหม่ในเดือนตุลาคม 2561 ที่มีชื่อว่า “China Comac Estate” ซึ่งเป็นกาแฟยูนนานที่ผ่านกระบวนการคั่วจาก “Shanghai Starbucks Reserve Roastery” และจำหน่ายในทุกสาขาของสตาร์บัคส์ประเทศจีน
ในเดือนกันยายน 2562 สตาร์บัคส์เปิดตัวกาแฟที่ได้จากสวนกาแฟของเกษตรกรมณฑลยูนนานซึ่งได้รับรางวัลกาแฟคุณภาพดีจากสตาร์บัคส์ 2 ชนิด ได้แก่ กาแฟ Yunnan Pu’er & Baoshan ซึ่งเป็นกาแฟผสมระหว่างกาแฟเปรี้ยวกลิ่นดอกไม้ของเมืองผูเอ่อร์กับกาแฟหวานของเมืองเป่าซาน และกาแฟระดับพรีเมียมที่ใช้ชื่อว่า “China Qingkai Farm” ซึ่งตั้งชื่อตามสวนของเกษตรกรจากเมืองผูเอ่อร์ นอกจากนี้ยังจัดกิจกรรมเปิดตัวเครื่องดื่มที่ทำจากเมล็ดกาแฟพรีเมียมของยูนนานโดยเฉพาะอีก 2 ชนิด ได้แก่ Yunnan Cloud Bianco และ Yunnan Truffle Cappuccino ให้ประชาชนทั่วไปได้ลิ้มรส
สตาร์บัคส์ไม่เพียงสนับสนุนด้านการเพาะปลูกและการพัฒนาผลิตภัณฑ์ให้แก่ชาวยูนนาน แต่ยังสร้างประโยชน์ให้กับคนในท้องถิ่นและสังคมยูนนาน ล่าสุด เมื่อเดือนเมษายน 2563 สตาร์บัคส์ได้ประกาศสมทบเงิน 1.2 ล้านดอลลาร์สหรัฐในกองทุนลดความยากจนของจีนเพื่อสร้างเขตเพาะปลูกกาแฟอาราบิก้าคุณภาพดี 8 แห่ง ขนาดพื้นที่รวม 4,000 หมู่ (1,667 ไร่) โดยจะเปิดดำเนินการได้ภายในสิ้นปี 2564 เพื่อช่วยเหลือเกษตรกรจำนวน 1,400 คนในอำเภอหนิงเอ่อร์และอำเภอเมิ่งเหลียนของเมืองผูเอ่อร์ให้เข้าใจการเพาะปลูก การผลิต การแปรรูป และการจำหน่ายกาแฟที่มีคุณภาพและมาตรฐานสากล หลังจากเมื่อเดือนตุลาคม 2561 สตาร์บัคส์เคยประสบความสำเร็จในการช่วยเหลือเกษตรกรในหมู่บ้านยากจนสองแห่งของเมืองเป่าซานให้สามารถผลิตกาแฟและมีรายได้เพิ่มขึ้นอย่างมาก
การพัฒนากาแฟของเนสท์เล่และสตาร์บัคส์สอดคล้องกับนโยบายของรัฐบาลมณฑลยูนนาน
มณฑลยูนนานได้พัฒนากาแฟทั้งในด้านปริมาณและคุณภาพควบคู่กันไป โดยในแง่ของปริมาณกาแฟ มณฑลยูนนานกลายเป็นแหล่งผลิตกาแฟที่ใหญ่ที่สุดของจีน ปัจจุบันมีพื้นที่เพาะปลูกกาแฟ 1.8 ล้านหมู่ (0.75 ล้านไร่) ผลผลิตกว่า 150,000 ตัน คิดเป็นสัดส่วนกว่าร้อยละ 95 ของผลผลิตกาแฟทั้งประเทศ สำหรับในด้านการพัฒนาคุณภาพกาแฟ ปฏิเสธไม่ได้ว่านอกจากเนสท์เล่และสตาร์บัคส์จะทำให้ตลาดร้านกาแฟพรีเมียมในจีนได้รับความนิยมมากขึ้น แต่ทั้งสองบริษัทยังเข้าไปพัฒนากาแฟของท้องถิ่น เช่น การปรับปรุงเมล็ดพันธุ์ การส่งเสริมการเพาะปลูกให้มีมาตรฐานสากล และการพัฒนาผลิตภัณฑ์ระดับพรีเมียมเพื่อจำหน่ายไปทั่วโลก รวมถึงการช่วยเหลือเกษตรกรให้หลุดพ้นจากความยากจน ซึ่งสอดคล้องกับนโยบายของรัฐบาลมณฑลยูนนานที่ให้ความสำคัญกับอุตสาหกรรมกาแฟในฐานะเป็นส่วนหนึ่งของโครงการบรรเทาความยากจนและต้องการส่งเสริมการพัฒนากาแฟให้มีความเป็นอุตสาหกรรมมากขึ้น
***************************
แหล่งข้อมูล
https://www.nestle.com.cn/
https://www.starbucks.com.cn/about/
https://www.sohu.com/a/344283814_100237721