ส่องเมกะโปรเจกต์ “โครงการผันน้ำเข้าสู่พื้นที่ภาคกลางของมณฑลยูนนาน”
26 Nov 2024มณฑลยูนนานตั้งอยู่ทางภาคตะวันตกเฉียงใต้ของจีน มีภูมิอากาศหลากหลายรูปแบบ ส่งผลให้บางพื้นที่แห้งแล้ง และบางพื้นที่น้ำท่วม อย่างไรก็ดี แม้มณฑลยูนนานจะมีทรัพยากรน้ำตามธรรมชาติปริมาณมาก แต่การกระจายของแหล่งน้ำกลับไม่สมดุลอย่างยิ่ง ในขณะที่พื้นที่ภาคใต้และภาคตะวันตกของมณฑลยูนนานมีทรัพยากรน้ำที่อุดมสมบูรณ์และเป็นแหล่งพืชเศรษฐกิจที่สำคัญของมณฑล แต่พื้นที่ตอนกลางของมณฑลกลับเผชิญการขาดแคลนน้ำจนเป็นที่น่ากังวล
พื้นที่ตอนกลางของมณฑลยูนนานเป็นพื้นที่เศรษฐกิจและแหล่งท่องเที่ยวที่สำคัญของมณฑลยูนนานเช่นกัน พื้นที่ส่วนใหญ่เป็นเทือกเขาและมีความสูงจากระดับน้ำทะเลโดยเฉลี่ยมากกว่า 2,000 เมตร อย่างไรก็ตาม เนื่องจากพื้นที่ดังกล่าวมีปริมาณน้ำฝนน้อยและประสบปัญหาขาดแคลนน้ำอย่างมาก โดยมีปริมาณน้ำเพียง 19,000 ล้านลูกบาศก์เมตรต่อปี แต่ความต้องการใช้น้ำกลับมีปริมาณเกินกว่า 21,000 ล้านลูกบาศก์เมตร ทำให้เกิดการขาดแคลนน้ำในแต่ละปีสูงถึงราว 2,000 ล้านลูกบาศก์เมตร จนส่งผลให้ภาคการเกษตร อุตสาหกรรม และน้ำเพื่อการอุปโภคบริโภคในพื้นที่ยูนนานตอนกลางมีปัญหาในระดับที่แตกต่างกันไป
ยิ่งไปกว่านั้น การใช้น้ำของพื้นที่ตอนกลางของมณฑลยูนนานส่วนใหญ่จะอาศัยแหล่งน้ำใต้ดินเป็นหลัก เช่น น้ำบาดาล และน้ำแร่จากภูเขา แต่เนื่องจากการขุดเจาะน้ำจากใต้ดินที่มากเกินไปทำให้ระดับน้ำใต้ดินค่อย ๆ ลดลงทุกปี ก่อให้เกิดผลกระทบต่อบริเวณผิวดินหรือหน้าดิน การทรุดตัวของพื้นดิน สภาพแวดล้อมทางนิเวศวิทยา และท้ายที่สุดก็ย้อนกลับมาสร้างความเสียหายแก่ภาคการเกษตร ดังนั้น เพื่อบรรเทาปัญหาการขาดแคลนน้ำและผลกระทบที่กล่าวมาข้างต้น รัฐบาลมณฑลยูนนานจึงได้วางแผนก่อสร้าง “โครงการผันน้ำเข้าสู่พื้นที่ภาคกลางของมณฑลยูนนาน”
ภาพรวมโครงการ
“โครงการผันน้ำเข้าสู่พื้นที่ภาคกลางของมณฑลยูนนาน” มีวัตถุประสงค์เพื่อผันน้ำจากแม่น้ำจินซาหรือแม่น้ำแยงซีตอนบน ซึ่งเป็นต้นกำเนิดของแม่น้ำแยงซีและมีปริมาณน้ำอุดมสมบูรณ์เข้ามาสู่พื้นที่ภาคกลางของมณฑลยูนนานตั้งแต่เมืองลี่เจียง เขตฯ ต้าหลี่ เขตฯ ฉู่สง นครคุนหมิง เมืองยวี่ซี และเขตฯ หงเหอ เพื่อนำไปใช้สำหรับการอุปโภคบริโภค อุตสาหกรรม เกษตรกรรม และระบบนิเวศ คาดว่าจะใช้งบประมาณรวมกว่า 110,000 ล้านหยวน โดยเริ่มต้นการก่อสร้างตั้งแต่ปี 2560 และมีกำหนดเสร็จสมบูรณ์ราวปี 2569-2570
อุปสรรคสำคัญของโครงการนี้ คือ การก่อสร้างเส้นทางขนส่งน้ำสายหลักรวมระยะทาง 664.3 กิโลเมตร (หรือประมาณเส้นทางกรุงเทพฯ-เชียงใหม่) ในจำนวนนี้ มีความจำเป็นต้องสร้างอุโมงค์ส่งน้ำซึ่งอยู่ลึกลงไปใต้ดินหลายร้อยเมตรถึงพันเมตรเป็นระยะทางรวม 611.99 กิโลเมตร หรือคิดเป็นสัดส่วนกว่าร้อยละ 92 ของเส้นทางขนส่งน้ำสายหลัก ซึ่งการสร้างอุโมงค์ส่งน้ำนับเป็นงานวิศวกรรมที่มีระดับความยากสูงและต้องใช้เทคโนโลยีด้านวิศวกรรมระดับโลก เนื่องจากมีปัญหาการก่อสร้างหลายจุด เช่น การออกแบบและก่อสร้างสถานีสูบน้ำ ความลึกและการกระจายของอุโมงค์ส่งน้ำ การจัดการต่อผลกระทบของน้ำใต้ดิน การเปลี่ยนรูปของหินชนิดอ่อน (soft rock) อันตรายจากพื้นที่ความร้อนสูง และการขุดเจาะผ่านแนวรอยเลื่อนทางธรณีวิทยารวมถึงพื้นที่เสี่ยงภัยแผ่นดินไหวรุนแรงและก๊าซพิษ
ในด้านการจัดการพื้นที่ มีการเวนคืนที่ดิน 58,536 หมู่ (ประมาณ 24,400 ไร่) และเคลื่อนย้ายประชาชนออกจากพื้นที่ประมาณ 588 คน ส่วนความคืบหน้าของโครงการ นับจนถึงสิ้นเดือนธันวาคม 2566 “โครงการผันน้ำเข้าสู่พื้นที่ภาคกลางของมณฑลยูนนาน” มีการใช้เงินลงทุนไปแล้วกว่า 75,000 ล้านหยวน และขุดอุโมงค์ส่งน้ำสายหลักเสร็จสิ้นคิดเป็นสัดส่วนกว่าร้อยละ 90 จากที่ได้วางแผนไว้
ความสำคัญของโครงการ
“โครงการผันน้ำเข้าสู่พื้นที่ภาคกลางของมณฑลยูนนาน” นับเป็นโครงการบริหารจัดการทรัพยากรน้ำที่มีขนาดใหญ่ที่สุดและมีมูลค่าการลงทุนสูงที่สุดที่อยู่ระหว่างการก่อสร้างของมณฑลยูนนาน โดยจะมีพื้นที่ชลประทานที่ได้รับการปรับปรุง 636,000 หมู่ (ประมาณ 265,000 ไร่) อำเภอ/เมือง/เขตที่ได้รับประโยชน์จากการผันน้ำกว่า 30 แห่ง รวมพื้นที่ 36,900 ตารางกิโลเมตร และประชากรที่ได้รับประโยชน์โดยตรงกว่า 11 ล้านคน
สิ่งสำคัญคือ เมื่อการก่อสร้างแล้วเสร็จจะมีศักยภาพในการส่งน้ำโดยเฉลี่ยปีละ 3,403 ล้านลูกบาศก์เมตร (หรือเทียบเท่าหนึ่งใน 4 ของปริมาณกักเก็บน้ำของเขื่อนศรีนครินทร์ ซึ่งเป็นเขื่อนกักเก็บน้ำที่มีความจุน้ำมากที่สุดในประเทศไทย) สามารถช่วยบรรเทาปัญหาการขาดแคลนน้ำสำหรับพื้นที่ภาคกลางของมณฑลยูนนานซึ่งมีความต้องการอุปโภคน้ำสูงแต่มีทรัพยากรน้ำไม่เพียงพอ โดยพื้นที่ภาคกลางของมณฑลยูนนานมีปริมาณน้ำเฉลี่ยต่อหัวอยู่ที่ 700 ลูกบาศก์เมตร ซึ่งต่ำกว่าเกณฑ์เฉลี่ยที่องค์การสหประชาชาติได้กำหนดไว้ที่ 1,700 ลูกบาศก์เมตร/คน/ปี (หากปริมาณน้ำเฉลี่ยต่อคนต่ำกว่า 1,000 ลูกบาศก์เมตร/คน/ปี จะถือว่าเกิดปัญหาการขาดแคลนน้ำ และปริมาณน้ำเฉลี่ยต่อคนต่ำกว่า 500 ลูกบาศก์เมตร/คน/ปี จะอยู่ในระดับมีปัญหาการขาดแคลนน้ำที่รุนแรง)
สำหรับการส่งน้ำของโครงการโดยเฉลี่ยปีละ 3,403 ล้านลูกบาศก์เมตร จะแบ่งเป็นการจัดส่งน้ำให้กับภาคครัวเรือนและภาคอุตสาหกรรม 2,231 ล้านลูกบาศก์เมตร การชลประทานสำหรับพื้นที่การเกษตร 500 ล้านลูกบาศก์เมตร และการเติมน้ำให้กับทะเลสาบเพื่อฟื้นฟูสภาพแวดล้อมทางนิเวศวิทยา 672 ล้านลูกบาศก์เมตร
ในส่วนของการจัดส่งน้ำให้กับทะเลสาบเพื่อฟื้นฟูสภาพแวดล้อมทางนิเวศวิทยา จะดำเนินการผันน้ำเข้าสู่ทะเลสาบขนาดใหญ่หลายแห่งของมณฑลตามแนวเส้นทางโครงการ เช่น ทะเลสาบเตียนฉือในนครคุนหมิง ซึ่งเป็นทะเลสาบน้ำจืดที่ใหญ่ที่สุดของมณฑลยูนนาน ทะเลสาบฉีลู่ในอำเภอทงไห่ เมืองยวี่ซี่ ซึ่งอำเภอทงไห่เป็นแหล่งปลูกผักเพื่อการส่งออกที่สำคัญของมณฑลยูนนาน และทะเลสาบอี้หลงในเขตฯ หงเหอ เพื่อผันน้ำดีเข้าแทนที่น้ำเสีย ถือเป็นการอนุรักษ์ระบบนิเวศและปรับปรุงคุณภาพน้ำของทะเลสาบให้ดีขึ้นอย่างต่อเนื่อง เพื่อให้สามารถนำน้ำกลับไปใช้กับภาคการเกษตรและอุตสาหกรรมได้
นอกเหนือจากการปรับปรุงสภาพแวดล้อมทางธรรมชาติแล้ว การดำเนินโครงการผันน้ำนับเป็นโอกาสให้พื้นที่ตอนกลางของมณฑลยูนนานมีการพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานที่ดีขึ้น อันนำมาซึ่งผลดีต่อการขับเคลื่อนการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมของท้องถิ่นอีกด้วย
ในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา ด้วยจํานวนประชากรที่เพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่องและการพัฒนาความเป็นเมืองที่เติบโตอย่างรวดเร็ว ส่งผลให้ปริมาณการใช้น้ำของมณฑลยูนนานก็เพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่องเช่นกัน ในขณะที่แหล่งน้ำที่มีอยู่ไม่สามารถตอบสนองความต้องการใช้น้ำได้อย่างเพียงพอ กอปรกับแหล่งน้ำสำคัญ เช่น แม่น้ำนู่เจียงหรือแม่น้ำสาละวิน และแม่น้ำหลานชางเจียงหรือแม่น้ำล้านช้าง ส่วนใหญ่ตั้งอยู่ทางโซนตะวันตกของมณฑลยูนนาน โครงการผันน้ำระดับ “เมกะโปรเจกต์” จึงถูกเนรมิตขึ้น ถือเป็นความท้าทายในการบริหารจัดการน้ำของมณฑลยูนนานที่มีวงจรการก่อสร้างที่ยาวนาน ความยากลำบาก และการลงทุนมหาศาล เพื่อให้สามารถแก้ไขปัญหาการขาดแคลนน้ำในระยะยาวของพื้นที่ตอนกลางของมณฑล รวมถึงสร้างแหล่งน้ำที่มั่นคงให้มีเพียงพอต่อการหล่อเลี้ยงชีวิตของประชาชนและเติมเต็มเป้าหมายการพัฒนาเศรษฐกิจของมณฑลยูนนานให้เติบโตอย่างมีคุณภาพสูงต่อไป
*********************************
แหล่งที่มา
https://mp.weixin.qq.com/s/ooBFABUCQG-a09_yWqpFQw
https://www.sohu.com/a/704828439_123710
https://new.qq.com/rain/a/20210903A0DA7200
http://gzw.yn.gov.cn/yngzw/xwzx/2020-03/19/content_78cc94cbde154d71921147fc490572cb.shtml
https://baike.baidu.com/item/%E6%BB%87%E4%B8%AD%E5%BC%95%E6%B0%B4%E5%B7%A5%E7%A8%8B/9284127?fr=ge_ala
