การพัฒนาอุตสาหกรรมเกมและแอนิเมชันในเมืองเซี่ยเหมิน และโอกาสการลงทุนในไทย
12 Oct 2022อุตสาหกรรมเกมของจีนเติบโตอย่างรวดเร็วในช่วง 10 ปีที่ผ่านมา โดยในช่วงปี 2555 – 2564 จำนวนวิสาหกิจเกมในจีนเพิ่มขึ้นประมาณ 70 เท่า สร้างรายได้เพิ่มขึ้นกว่า 6 เท่า ปัจจุบันจีนครองส่วนแบ่งตลาดเกมที่ใหญ่ที่สุดในโลก สัดส่วนร้อยละ 26.5 ของตลาดเกมโลก ตามด้วยสหรัฐฯ สัดส่วนร้อยละ 23.3 และญี่ปุ่นสัดส่วนร้อยละ 12.3 โดยในปี 2564 ตลาดเกมของจีนสร้างรายได้เกือบ 3 แสนล้านหยวน เพิ่มขึ้นร้อยละ 6.4 เมื่อเทียบกับปีก่อนหน้า โดยมีจำนวน ผู้เล่มเกมภายในประเทศสูงกว่า 666 ล้านคน และมีผู้ประกอบการธุรกิจเกมกว่า 390,000 ราย มีบริษัทเกมและดิจิทัลคอนเทนต์ชั้นนำหลายบริษัท อาทิ Tencent / NetEase / Sohu และ Perfect World
แม้ว่าสถานการณ์การแพร่ระบาดของโรคโควิด-19 จะส่งให้บริษัทผู้ผลิตเกมต้องแบกรับต้นทุนการดำเนินงานสูงขึ้น อุตสาหกรรมเกมของจีนยังคงเติบโตอย่างต่อเนื่องจากจำนวนผู้เล่นเกมที่เพิ่มขึ้นจำนวนมาก โดยในปี 2563 การดาวน์โหลดเกมออนไลน์ผ่าน Apple store ในจีนเพิ่มขึ้นกว่าร้อยละ 80 เมื่อเทียบกับปี 2562 และอัตราการเติบโตของอุตสาหกรรมเกมทั่วประเทศเฉลี่ยร้อยละ 14 ในช่วงปี 2562 – 2564
รายได้ของอุตสาหกรรมเกมของจีนในช่วงปี 2555 – 2564
นโยบายอุตสาหกรรมเกมของจีน
ตั้งแต่ปี 2560 สำนักงานสื่อและสิ่งพิมพ์แห่งชาติของจีน (National Press and Publication Administration: NPAA) ได้ประกาศนโยบายเพิ่มความเข้มงวดในการควบคุมและตรวจสอบเกมออนไลน์ก่อนจำหน่ายในตลาดจีน โดยมีการจำกัดจำนวนการขออนุมัติหมายเลขเวอร์ชันเกมออนไลน์ซึ่งเป็นหมายเลขอนุมัติสำหรับการดำเนินการเผยแพร่และจัดจำหน่ายเกมใหม่ ๆ ส่งผลให้ผู้ประกอบการเกมจีนต้องหาลู่ทางกระจายการส่งออกเกม ไปยังตลาดต่างประเทศมากยิ่งขึ้น โดยประเภทเกมจีนที่ได้รับความนิยมมากที่สุดในตลาดต่างประเทศคือ ประเภทแอปพลิเคชันเกมบนโทรศัพท์มือถือซึ่งสร้างรายได้จากการส่งออกสูงกว่า 1 แสนล้านหยวน หรือร้อยละ 29 ของตลาดเกมประเภทแอปพลิเคชันทั้งหมดของโลก
เมื่อวันที่ 1 กันยายน 2564 สำนักงานสื่อและสิ่งพิมพ์แห่งชาติจีนได้ประกาศ “นโยบายป้องกันเยาวชนหมกมุ่นกับเกมออนไลน์อย่างเข้มงวด” โดยให้ความสำคัญกับการกำกับดูแลพฤติกรรมการเล่นเกมของเยาวชนจีน ด้วยการบังคับใช้มาตรการ (1) จำกัดเวลาเล่นเกมสำหรับผู้ที่มีอายุต่ำกว่า 18 ปี ไม่เกิน 3 ชั่วโมงต่อสัปดาห์ โดยอนุญาตให้บริษัทเกมออนไลน์เปิดบริการช่วงเวลาเล่นเกมระหว่าง 20.00 – 21.00 น. เฉพาะวันศุกร์ เสาร์ อาทิตย์ และวันหยุดราชการวันละ 1 ชั่วโมงเท่านั้น และห้ามให้บริการเกมออนไลน์แก่เยาวชนนอกเหนือจากช่วงเวลาดังกล่าวในรูปแบบใด ๆ (2) ผู้เล่นต้องลงทะเบียนเล่นเกมด้วยชื่อ-นามสกุลและหมายเลขบัตรประชาชนของตนเพื่อให้สามารถตรวจสอบได้ และเมื่อเล่นเกมออนไลน์เกินเวลาที่กำหนดจะถูกตัดสิทธิ์การเข้าเล่นโดยอัตโนมัติ (3) บริษัทเกมต้องตรวจสอบเนื้อหาเกมออนไลน์ อย่างเคร่งครัด เพื่อป้องกันเนื้อหาที่ไม่เหมาะสม อาทิ เนื้อหาที่เกี่ยวข้องกับความรุนแรง และการจัดตั้งแพลตฟอร์มเพื่อให้ประชาชนจีนสามารถร้องเรียนเกี่ยวกับบริษัทเกมที่ละเมิดข้อจำกัด
ภาพรวมนโยบายอุตสาหกรรมเกมและแอนิเมชันของเมืองเซี่ยเหมิน
ปัจจุบัน อุตสาหกรรมเกมและแอนิเมชันเป็นหนึ่งในอุตสาหกรรมเป้าหมายของแผนการพัฒนาอุตสาหกรรมซอฟต์แวร์และบริการข้อมูลของเมืองเซี่ยเหมินฉบับที่ 14 (ปี 2564 – 2568) โดยที่ผ่านมา รัฐบาลเมืองเซี่ยเหมินได้มีการส่งเสริมการพัฒนาอุตสาหกรรมเกมและแอนิเมชันอย่างต่อเนื่อง โดยให้ความสำคัญกับการสร้างโครงสร้างพื้นฐาน ที่เอื้อต่อการพัฒนาเทคโนโลยีและนวัตกรรมของอุตสาหกรรมเกมและแอนิเมชัน การให้เงินอุดหนุนและเงินรางวัลสำหรับการผลิตแอนิเมชันและเกมออนไลน์ และการพัฒนาอุตสาหกรรมซอฟต์แวร์และบริการข้อมูลโดยเน้นการส่งเสริมแพลตฟอร์มสื่อใหม่ (New Media) เป็นต้น
อุตสาหกรรมเกมของเมืองเซี่ยเหมินเริ่มเติบโตขึ้นอย่างต่อเนื่องภายหลังจากการออกนโยบายเพิ่มความเข้มงวดในการอนุมัติเกมออนไลน์ของจีนในปี 2560 โดยเมืองเซี่ยเหมินกลายเป็นฐานการผลิตเกมเพื่อการส่งออกไปยังพื้นที่นอกจีนแผ่นดินใหญ่ อาทิ ฮ่องกง มาเก๊า ไต้หวัน และประเทศต่าง ๆ โดยเฉพาะในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ โดยในปี 2561 มูลค่าการส่งออกเกมของบริษัทในเมืองเซี่ยเหมินเติบโตอย่างก้าวกระโดด เพิ่มขึ้นร้อยละ 739.3 จากปีก่อนหน้า มูลค่าการส่งออกเท่ากับ 163 ล้านดอลลาร์สหรัฐ โดยมีการส่งออกเกมไปยังฮ่องกง มาเก๊า ไต้หวัน และอาเซียนจำนวนกว่าร้อยละ 60 ของมูลค่าการส่งออกเกมทั้งเมือง
ล่าสุดเมื่อเดือนสิงหาคม 2565 สำนักงานอุตสาหกรรมและเทคโนโลยีสารสนเทศเมืองเซี่ยเหมินออกมาตรการส่งเสริมการเติบโตของอุตสาหกรรมเกมและแอนิเมชัน โดยมีมาตรการสำคัญ ได้แก่ (1) การเพิ่มความเข้มงวดในการปกป้องทรัพย์สินทางปัญญาและเครื่องหมายการค้าสำหรับการวิจัยและผลิตเกมและแอนิเมชันมากยิ่งขึ้น (2) สนับสนุนให้วิสาหกิจ มหาวิทยาลัย และสถาบันวิจัยที่มีชื่อเสียงมีความร่วมมือด้านการวิจัยและพัฒนาเทคโนโลยีและนวัตกรรมเกมและแอนิเมชัน เช่น ส่งเสริมการพัฒนาเทคโนโลยี Metaverse ควบคู่กับการพัฒนาอุตสาหกรรมเกม และยกระดับการประยุกต์ใช้เทคโนโลยีดิจิทัลความละเอียดสูงและเทคโนโลยีแอนิเมชันในรูปแบบ 3 มิติ (3) สนับสนุนความร่วมมือระหว่างบริษัทเกมและแอนิเมชันของเมืองเซี่ยเหมินกับไต้หวันเพื่อจัดตั้งนิคมอุตสาหกรรมวิจัยและพัฒนาเกมและแอนิเมชันแห่งใหม่ที่เขตจี๋เหม่ย เมืองเซี่ยเหมิน เพื่อรองรับการพัฒนาเทคโนโลยีด้านเกมและแอนิเมชันจากไต้หวัน (4) การให้เงินอุดหนุนและเงินรางวัลเพื่อดึงดูดวิสาหกิจเกมและแอนิเมชัน และวิสาหกิจในห่วงโซ่อุปทานที่เกี่ยวข้อง มาจัดตั้งสำนักงานใหญ่ที่เมืองเซี่ยเหมิน รวมทั้งการพัฒนาและดึงดูดผู้เชี่ยวชาญสาขาเกมและแอนิเมชัน และ (5) การเป็นเจ้าภาพจัดงานการประชุมร่วมระหว่างวิสาหกิจเกมและแอนิเมชันของจีนและวิสาหกิจจากกลุ่มประเทศ BRI เพื่อส่งเสริมการแลกเปลี่ยนและความร่วมมือด้านอุตสาหกรรมเกมและแอนิเมชัน รวมถึงการส่งออกและนำเข้าผลิตภัณฑ์เกมและแอนิเมชันที่มีคุณภาพสูง
ศักยภาพด้านอุตสาหกรรมเกมและแอนิเมชันของเมืองเซี่ยเหมิน
อุตสาหกรรมเกมและแอนิเมชันของมณฑลฝูเจี้ยนส่วนใหญ่ตั้งอยู่ที่นครฝูโจวและเมืองเซี่ยเหมิน โดยเฉพาะเมืองเซี่ยเหมินเป็นหนึ่งในเมืองกลุ่มแรกของจีนที่เริ่มให้ความสำคัญในการส่งเสริมการพัฒนาอุตสาหกรรมเกมและแอนิเมชัน โดยในช่วง 10 ปีที่ผ่านมา มูลค่าการผลิตของอุตสาหกรรมเกมและแอนิเมชันเติบโตกว่า 20 เท่า จากปัจจัยเกื้อหนุนหลายประการ อาทิ (1) โครงสร้างพื้นฐาน อาทิ เครือข่ายอินเทอร์เน็ตความเร็วสูง โดยเมืองเซี่ยเหมินเคยได้รับรางวัลเป็น 1 ใน 5 เมืองแห่งการพัฒนาอินเทอร์เน็ตคุณภาพสูง และมีจำนวน Domain สูงเป็นอันดับต้น ๆ ในจีน (2) ความพร้อมด้านบุคลากร โดยเมืองเซี่ยเหมินมีการเปิดการเรียนการสอนสาขาการออกแบบเกมและแอนิเมชัน การออกแบบสื่อดิจิทัลที่มหาวิทยาลัยหลายแห่ง อาทิ มหาวิทยาลัยเซี่ยเหมิน มหาวิทยาลัยจี๋เหม่ย และมหาวิทยาลัยหัวเฉียว และ (3) เป็นฐานรองรับการลงทุนของผู้ประกอบการเกมจากไต้หวันจำนวนมากโดยเฉพาะในช่วงต้นทศวรรษที่90 ส่งผลให้อุตสาหกรรมเกมและแอนิเมชันของเมืองเซี่ยเหมินเติบโตอย่างต่อเนื่อง
โซนที่ตั้งหลัก บริษัทเกมจำนวนมากเลือกจัดตั้งธุรกิจที่เมืองเซี่ยเหมินเพื่อขยายการส่งออกไปยังตลาดต่างประเทศ โดยที่ตั้งหลักของคลัสเตอร์อุตสาหกรรมเกมและแอนิเมชันในเมืองเซี่ยเหมินคือ Xiamen Software Park ซึ่งมีการก่อสร้างฐานอุตสาหกรรมวิจัยและพัฒนาซอฟต์แวร์ และฐานอุตสาหกรรมเกมและแอนิเมชันด้วยเงินลงทุนจำนวน 4.6 หมื่นล้านหยวน สามารถรองรับวิสาหกิจได้ 2,000 รายและบุคลากรกว่า 200,000 คน โดย Xiamen Software Park ถูกกำหนดให้เป็นฐานอุตสาหกรรมแอนิเมชันแห่งชาติของจีน และเป็นที่ตั้งของบริษัทเกมและแอนิเมชันรายใหญ่ อาทิ บริษัท G-BITS Network Technology (Xiamen) จำกัด บริษัท MIGU จำกัด และบริษัท Feiyu Technology International จำกัด นอกจากนั้น Xiamen Software Park ยังเป็นพื้นที่จัดงานเทศกาลแอนิเมชันนานาชาติประจำปีของเซี่ยเหมิน ซึ่งแต่ละปีมีบริษัทแอนิเมชันและเกมเข้าร่วมผ่านระบบออนไลน์และออฟไลน์ประมาณ 10,000 รายจาก 60 ประเทศทั่วโลก กิจกรรมภายในงานประกอบด้วยการจัดการแข่งขันออกแบบเกมต่าง ๆ เช่น การแข่งขันประกวดการผลิตแอนิเมชัน “รางวัลปลาโลมาทองคำ” ซึ่งเป็นเวทีการประกวดที่ได้รับการยอมรับจากสมาคมแอนิเมชันนานาชาติ (Association Internationale du Film d’Animation – ASIFA)
นอกจากนั้น เมืองเซี่ยเหมินเป็นที่ตั้งของศูนย์ NetEase Xiamen Digital Industry Center ซึ่งจัดตั้งขึ้นเมื่อปี 2563 โดยการร่วมลงทุนระหว่างรัฐบาลเซี่ยเหมินและบริษัท NetEase, Inc. ผู้วิจัยและพัฒนาเทคโนโลยีอินเทอร์เน็ตชั้นนำของจีนจากนครหางโจว มณฑลเจ้อเจียง เพื่อเป็นศูนย์การวิจัยและพัฒนาอุตสาหกรรมเกมและแอนิเมชันแห่งใหม่ของเซี่ยเหมิน โดยมีการบริการด้านการวิจัยและพัฒนาเกมแก่บริษัทเกมขนาดเล็กและขนาดกลาง เพื่อส่งเสริมขีดความสามารถของบริษัทเกม SMEs ในการขยายตลาดส่งออกไปยังต่างประเทศมากยิ่งขึ้น ปัจจุบัน มีบริษัทเกมและแอนิเมชันกว่า 20 รายที่จัดตั้งสำนักงานภายในศูนย์ฯ
Xiamen Software Park NetEase Xiamen Digital Industry Center
งานเทศกาลแอนิเมชันนานาชาติของเมืองเซี่ยเหมิน ครั้งที่ 14 ประจำปี 2564 มีผู้เข้าร่วมมากกว่า 100,000 คน
บริษัทที่มีศักยภาพ ปัจจุบัน เมืองเซี่ยเหมินมีบริษัทเกมและแอนิเมชันทั้งหมดประมาณ 300 ราย โดยมีบริษัทที่มีศักยภาพด้านการผลิตเกมและแอนิเมชันที่จดทะเบียนในตลาดหลักทรัพย์ทั้งหมด 22 ราย หรือร้อยละ 80 ของมูลค่าการผลิตทางอุตสาหกรรมเกมและแอนิเมชันของทั้งเมือง อาทิ บริษัท G-BITS Network Technology (Xiamen) จำกัด เป็นบริษัทเกมรายใหญ่ที่สุดของเมืองเซี่ยเหมิน สร้างรายได้จำนวน 4.6 พันล้านหยวนในปี 2564 เพิ่มขึ้นร้อยละ 68 บริษัท 4399 Network จำกัด เป็นบริษัทเกมรายใหญ่เป็นอันดับ 2 ของเมืองเซี่ยเหมิน โดยในปี 2564 สร้างรายได้จากการส่งออกเกมสูงเป็นอันดับ 8 ของจีน บริษัท Qingci Game Digital Technology (Xiamen) จำกัด มีความโดดเด่นด้านการพัฒนาเทคโนโลยีและนวัตกรรมเกมใหม่ ๆ อาทิ เกม “The Marvelous Snail” ที่ได้รับความนิยมอย่างมาก ในกลุ่มวัยรุ่นชาวจีน บริษัท Xiamen Dianchu Technology จำกัด ผู้ผลิตเกมออนไลน์รายใหญ่ของเซี่ยเหมิน และเป็นบริษัทที่ผลิตเกมออนไลน์แข็งแกร่ง 100 อันดับแรกของจีน และบริษัท Xiamen Yaji Software จำกัด ผู้วิจัยและผลิตซอฟต์แวร์รายใหญ่ และเป็นผู้ผลิตซอฟต์แวร์สำหรับสร้างเกม “Cocos Engine” ซึ่งมีส่วนแบ่งการตลาดสูงเป็นอันดับ 2 ของโลก ทั้งนี้ ล่าสุดในเดือนกันยายน 2565 บริษัทเปิดตัวเกมใหม่ “Yang Le Ge Yang หรือ Sheep and Sheep” เป็นเกมจับคู่บนแพลตฟอร์มมินิโปรแกรมของ WeChat ซึ่งได้รับความนิยมอย่างมากในสื่อสังคมออนไลน์ของจีน โดยมี ผู้ค้นอ่านหัวข้อที่เกี่ยวข้องกับเกมดังกล่าวติดอันดับต้น ๆ ของ Weibo มากกว่า 6 พันล้านครั้ง
นอกจากนี้ เมืองเซี่ยเหมินยังเป็นแหล่งรองรับการลงทุนจากบริษัทเกมและแอนิเมชันรายใหญ่หลายรายจากเมืองที่มีศักยภาพด้านเกมและแอนิเมชันอย่างเซี่ยงไฮ้และหางโจว อาทิ บริษัท Hangzhou Electronic Soul Network Technology จำกัด และบริษัท 37 Interactive Entertainment (Shanghai) Technology จำกัด
เกม Yang Le Ge Yang เกมและแอนิเมชันที่ได้รับความนิยมอย่างมากในจีนผลิตโดยบริษัทในเมืองเซี่ยเหมิน
โดยสรุป อุตสาหกรรมเกมและแอนิเมชันของเมืองเซี่ยเหมินมีศักยภาพในการเติบโตสูงจากปัจจัยส่งเสริมด้านนโยบายที่ส่งเสริมการดึงดูดบริษัทเกมและแอนิเมชันชั้นนำมาลงทุน การเป็นที่ตั้งของสำนักงานใหญ่ของบริษัทเกมรายใหญ่ และการบ่มเพาะวิสาหกิจขนาดเล็กและขนาดกลาง รวมทั้งพัฒนาขีดความสามารถของ SMEs เกมผ่านการร่วมมือด้านการวิจัยและพัฒนาเกมกับบริษัทรายใหญ่ที่มีศักยภาพ ทำให้เมืองเซี่ยเหมินสามารถสร้างคลัสเตอร์อุตสาหกรรมเกมและแอนิเมชันที่แข็งแกร่งของมณฑลฝูเจี้ยน ขณะที่อุตสาหกรรมเกมเป็นหนึ่งในอุตสาหกรรมเป้าหมายในแผนการส่งเสริมเศรษฐกิจดิจิทัลของไทย โดยปัจจุบันไทยเป็นตลาดเกมที่น่าจับตามองเนื่องจากมีการขยายตัวอย่างต่อเนื่อง จำนวนผู้เล่นเกมไทยสูงกว่า 30 ล้านคน หรือร้อยละ 40 ของประชากรทั้งประเทศ อย่างไรก็ดี อุตสาหกรรมเกมไทยยังมีโอกาสเติบโตได้อีกมากโดยไทยต้องเร่งพัฒนาอุตสาหกรรมซอฟต์แวร์และดิจิทัลเพื่อรองรับการพัฒนาเกมและแอนิเมชันที่ต้องอาศัยเทคโนโลยีขั้นสูงและมีความซับซ้อน รวมทั้งการส่งเสริมศักยภาพผู้ประกอบการรายย่อยและนักพัฒนาเกมรุ่นใหม่ ดังนั้น ไทยควรเร่งสร้างโอกาสจากการเป็นตลาดเกมอันดับต้น ๆ ในอาเซียนสำหรับจีน ด้วยการเร่งส่งเสริมความร่วมมือกับวิสาหกิจจีนด้านการค้าและการลงทุน รวมทั้งความร่วมมือเพื่อพัฒนาห่วงโซ่อุปทานอุตสาหกรรมที่เกี่ยวข้อง อาทิ เทคโนโลยีซอฟต์แวร์และดิจิทัล และการแลกเปลี่ยนองค์ความรู้เพื่อพัฒนาบุคลากรด้านเกมและดิจิทัลคอนเทนต์เพื่อส่งเสริมการพัฒนาห่วงโซ่อุตสาหกรรมสร้างสรรค์ของไทยให้เข้มแข็งยิ่งขึ้น
* * * * * * * * * *